Tot 2015 konden ouderen met een lichte zorgvraag in aanmerking komen voor een plek in een verzorgingshuis, in de volksmond ook wel bejaardenhuis. Wonen en zorg werden bekostigd vanuit de Algemene Wet Bijzondere Zorgkosten (AWBZ). Deze groep groeide en het werd onbetaalbaar om wonen en zorg op deze manier te bekostigen. Vanaf 2015 biedt de Wet langdurige zorg alleen wonen met zorg voor mensen die de zwaarste zorg nodig hebben. Die zorg wordt geboden in verpleeghuizen. Ouderen met een lichtere zorgvraag kunnen zorg en ondersteuning thuis ontvangen, bekostigd vanuit de Zorgverzekeringswet en Wet maatschappelijke ondersteuning.

Volgens velen heeft dit geleid tot schrijnende gevallen van ouderen die niet de zorg ontvangen die ze nodig hebben. Er zou ook een verplaatsing van zorg plaatsvinden: deze ouderen belanden op een gegeven moment op de spoedeisende hulp van de ziekenhuizen. Het is dan ook geen verrassing dat velen terugverlangen naar de tijd dat er een automatisch vangnet was voor ouderen. Op de stelling ‘De verzorgingshuizen moeten terug’ reageerden 66 lezers. Een zeer ruime meerderheid, 54 van hen, is het met de stelling eens.

Opvallend is dat er tussen de voor- en tegenstanders een zekere overlap is. Een deel van de mensen die het met de stelling eens is, laat vervolgens in een reactie weten niet zozeer het verzorgingshuis van weleer terug te willen, maar wel te pleiten voor meer geclusterd wonen voor ouderen, bijvoorbeeld om eenzaamheid tegen te gaan en zorg meer doelmatig te kunnen leveren. Om dezelfde reden zegt een deel van de reageerders het oneens te zijn met de stelling: nee tegen verzorgingshuizen, ja tegen alternatieve woonvormen voor ouderen.

Niet zo betuttelend

“Gezien de toename van eenzaamheid en verwaarlozing onder ouderen moet er een soort bejaardentehuis terugkomen, niet zo’n betuttelend tehuis als vroeger, maar een plek waar ouderen zo zelfstandig mogelijk kunnen leven en hulp kunnen krijgen als ze dat nodig hebben”, stelt een specialist ouderengeneeskunde. “Clustering van mensen die zorg nodig hebben zal tijdwinst opleveren voor de wijkverpleging. Bovendien zullen er op deze manier veel opnames in het ziekenhuis voorkomen kunnen worden.”

“Het is beter en veiliger voor de ouderen en het bespaard denk ík burn-outsider voor familieleden”, stelt iemand uit de thuiszorg. “Tevens komt er weer meer doorstroming in de woningmarkt omdat er huizen vrij komen. Een win win situatie op heel veel terreinen als het verzorgingshuis terug komt. Het was een hele grote fout van de overheid om de verzorgingshuizen dicht te doen met grote gevolgen terwijl het echt geen bezuinigen tot gevolg heeft.”

Eenzaamheid is killing

Een psychiater pleit voor “gemeenschapscentra, waar niet alleen senioren zelfredzamer en minder eenzaamheid kunnen ervaren doordat andere leeftijdsgroepen zich in die centra ophouden, voortbewegen, etc. En onderdeel blijven uitmaken van de gemeenschap met rollen die ze kunnen invullen. Dus geen gouden kooien waarin alle risico’s zijn gemeden en hospitalisatie op de loer ligt.”

“Eenzaamheid in de wijk is killing”, stelt een verpleegkundige in de thuiszorg. “Avonden zijn schrijnend. Zelfredzaamheid stimuleren lukt door de wijkverpleging tot op zekere hoogte. Maar als mensen eenzaam blijven gaat de glans van zelfredzaamheid af. Mensen zijn vaak aan het ploeteren omdat het thuis blijven wonen een moetje is geworden.”

Nieuwe generatie ouderen

De tegenstanders van een terugkeer naar de verzorgingshuizen wijst op de nadelen van deze organisatievorm. Ze stellen bovendien dat de behoeften van een nieuwe generatie ouderen er heel anders uitzien.

“Bij verzorgingshuizen wordt ook het wonen door de overheid betaald”, memoreert een bestuurssecretaris in de ouderenzorg. “Maar daar ligt geen vraag bij de ouderen. Er is behoefte aan ondersteuning en elkaar ontmoeten. Dat dit gemakkelijker gaat als men dicht bij elkaar woont is logisch. Laat ouderen geclusterd wonen, zelf de huur betalen en samen met de overige bewoners elkaar ondersteunen waar het kan en zorgverleners inzetten voor die taken die de informele zorg niet kan bieden. Dan zorgen we er voor dat het zorggeld ook echt naar zorg verlenen gaat bij personen die het echt nodig hebben en niet naar het zorgen voor een woning.”

Financieel onhoudbaar

“Hebben we dan niets geleerd van het verleden en grijpen we in paniek terug?”, vraagt een manager in de ouderenzorg zich af. “Waar is preventie? Gezonde participerende levensstijl? Ipv na pensioen lichamelijk en geestelijk achteruithollen? De prijs voor een levensstijl vanaf de jeugd? Waar is betrokkenheid en zorgen voor en met elkaar? Gaan we ze weer wegstoppen in een niet stimulerende omgeving los van de maatschappij? Financieel onhoudbaar?”

“Dat er geclusterde woonvormen moeten komen voor ouderen lijkt me heel goed”, zegt een lid raad van bestuur in de ouderenzorg. “Het verzorgingshuis geeft echter de indruk dat professioneel personeel zorgt voor de daar wonende ouderen. 1.dat personeel is er helemaal niet of wordt weggetrokken uit de zware verpleeghuiszorg. 2. rust , roest en ouderen moeten vooral actief gehouden worden. 3. onbetaalbaar.”

Oude benamingen

“Waarom vasthouden aan “oude” benamingen en structuren?”, vraagt een reageerder tot slot. “Ik ben directeur/eigenaar van een woonzorgvoorziening waar ouderen wonen met een lichte zorgvraag tot bewoners die een indicatie hebben vallen onder de verpleeghuis norm ( WLZ 5 en 6). Ook niet gesplitst in PG en Somatiek maar bij elkaar. We leveren zorg in alles fases tot dat een bewoner bij ons komt te overlijden. Een plek waar Verzorgende-IG of Verpleegkundigen wel willen werken en ouderen graag willen wonen. Dus ja , graag weer verzorgingshuizen maar noem het aub dan niet zo en geef het een andere inrichting. Ik denk dat daar de grootste vraag naar is en dan maken we/behouden we dit prachtige vak van ouderenzorg ook aantrekkelijk. Het is in ieder geval mijn passie!”