De kern van het ingediende voorstel tot wijziging van de Zvw is dat zorgverzekeraars de mogelijkheid krijgen om in-naturapolissen een lagere of zelfs geen vergoeding te geven in geval de verzekerde kiest voor niet-gecontracteerde zorg. Hiermee vervalt het zogenoemde ‘hinderpaalcriterium’, dat tot nu toe in genoemd wetsartikel verankerd ligt.

Vrije keuze onder druk

De vrije ‘artsenkeuze’ komt hiermee ernstig in het gedrang. Dit argument wordt vaak gepareerd met het argument dat deze vrije keuze gewaarborgd is in de keuze voor een restitutiepolis. We weten echter ook dat afschaffing van deze restitutiepolis nog niet zo lang geleden het voornemen van de huidige minister was. Er zijn nog onvoldoende waarborgen gegeven voor het voortbestaan van de restitutiepolis.
De zogenaamde vrije keuze voor een restitutiepolis heeft ook een schaduwzijde die onvoldoende wordt belicht. Het gevaar van tweedeling is reëel. Het is onwenselijk als het recht op vrije artsenkeuze slechts is voorbehouden aan mensen die een  duurdere restitutiepolis kunnen betalen. Dit lijkt op een terugkeer naar het ziekenfonds en de particuliere verzekering.

Scheefgegroeide machtsbalans

De totstandkoming van de zorgcontracten voor 2014 hebben laten zien dat het speelveld grondig verstoord is geraakt. Zorgverzekeraars stellen de bepalingen zo goed als eenzijdig vast. Deze scheefgegroeide machtsbalans is voor aanbieders en verzekerden aanleiding tot grote zorgen. Welke keuzes gaan zorgverzekeraars maken zodra zij de ruimte krijgen om bij een naturaverzekerde beperkte tot geen vergoeding van niet-gecontracteerde zorgaanbieders te geven? Bij de totstandkoming van het bestuurlijke akkoord heeft de NVVP hier ook gewag van gemaakt en de nodige voorwaarden ten behoeve van een gelijk speelveld gesteld. Dat gelijke speelveld is nog lang niet bereikt.
Zo is het inkoopbeleid van zorgverzekeraars nog immer niet transparant, verifieerbaar en non-discriminatoir. Kostenbeheersing is het enige motto, waarvoor zorgverzekeraars bereid zijn patiënten te ‘offeren’. Dit is terug te zien in de wachtlijsten die ontstaan en die met het grootste gemak worden weggezet als ‘wachtful waiting[?]’. Ook worden therapeutische relaties onder druk van de zorgverzekeraar geforceerd afgebroken vanwege kostenbeheersing.

Dit kan en mag zo niet doorgaan. Er zal een gezond machtsevenwicht dienen te komen, waarmee de kwaliteit van de zorg voor de patiënt het beste gediend is. Het past de NZa om hier als marktmeester zijn rol te pakken.

Judith M. Veenendaal, directeur Nederlandse Vereniging van Vrijgevestigde Psychologen & Psychotherapeuten