De Zorgstandaard Psychose stelt dat elke patiënt met een psychose standaard Cognitieve Gedragstherapie voor psychose (CGTp) aangeboden krijgt. Echter slechts een kwart van de patiënten kreeg de afgelopen drie jaar deze behandeling. Daar komt bij dat de meerderheid van deze trajecten van onvoldoende niveau is. ‘Wij zijn erg geschrokken. Als dit een standaardbehandeling van kanker betrof, dan was Nederland woedend,’ aldus Tonnie Staring, klinisch psycholoog en één van de onderzoekers.
Psychose-behandeling
Bijna 100 duizend mensen in Nederland zijn in behandeling vanwege een psychose. In iets meer dan 40 procent van de teams werkt een psycholoog die een cursus CGTp heeft
Rapport informatie
- Rapport naam:
- PRATEN NAAST PILLEN: KRIJGT DE PATIËNT MET PSYCHOSE DAT WEL? Beschikbaarheid van standaardzorg Cognitieve Gedragstherapie voor psychose (CGTp) anno 2019
- Sector:
- GGZ
- Soort:
- Onderzoek / Wetenschap
- Afkomst:
- Vereniging voor Gedrags- en Cognitieve therapieën (VGCt)
- Auteur:
- Dr. Tonnie Staring, klinisch psycholoog, Altrecht GGZ Dr. David van den Berg, klinisch psycholoog, Parnassia en Vrije Universiteit (VU) Amsterdam Dr. Hanneke Schuurmans, GZ-psycholoog, Vincent van Gogh GGZ Drs. Berber van der Vleugel, GZ-psycholoog, GGZ Noord-Holland Noord
- Aantal pagina’s:
- 20
- Verschijningsdatum:
- 31 mei 2019
- Link naar rapport:
- Onderzoek Cognitieve Gedragstherapie voor psychose
- Samenvatting:
Het onderzoek
In januari en februari 2019 is een onderzoek uitgezet onder 260 ambulante psychoseteams van 19 Nederlandse GGZ-instellingen. Hieraan participeerden uiteindelijk 189 teams (73 procent). Samen behandelen zij zo’n 37.500 patiënten, waarvan ongeveer 24.000 patiënten met een psychose. Dit is slechts een kwart van alle mensen met een psychose.
CGTp
Bij cognitieve gedragstherapie voor psychose (CGtp) gaat de therapeut een onderzoekende en warme relatie aan met de patiënt. De therapeut sluit aan op het verhaal van de patiënt. De therapie bestaat vooral uit ervaringsgericht leren, waarin men samenwerkt aan de doelen van de patiënt. De therapeut richt zich daarnaast op het verminderen van lijdensdruk en het vergroten van vrijheid. Relationele aspecten zijn de basis van de therapie.
Tekort cognitieve gedragstherapie
In de huidige Nederlandse GGZ is onvoldoende cognitieve gedragstherapie bij psychose (CGTp) beschikbaar. De afgelopen drie jaar kreeg slechts 1 op de 4 tot 5 patiënten een CGTp-traject. Deze behandeling wordt vervolgens meestal niet uitgevoerd door een voldoende opgeleide psycholoog. Een niet goed uitgevoerde CGTp werkt niet goed of zelfs averechts. Zo zijn een goede CGTp conceptualisatie en een goede therapeutische relatie erg belangrijk binnen de behandeling.
Competenties
Juist daarom is het opleidingsniveau zo essentieel. Om te zorgen dat behandelaren competent worden en effectieve behandeling bieden, zijn verschillende elementen van belang volgens het onderzoek: een goede opleiding en voortgaande supervisie; een stevige basiskennis van CGT; bredere psychotherapeutische principes en vaardigheden; en specifieke kennis en affiniteit met de doelgroep. Uit de survey komt naar voren dat hoe meer CGTp-opleiding iemand heeft ondergaan, hoe meer tijd hij/zij ook daadwerkelijk besteedt aan CGTp. Het lijkt dus dat goed opleiden bevordert dat psychologen CGTp vaker toepassen.
CGTp versus traumabehandeling
Traumabehandeling wordt relatief meer uitgevoerd dan CGTp. De dekkingsgraad van PTSS-behandeling is 100 procent of meer, wat vijf keer zoveel is als de CGTp-dekking. Dat is opvallend, omdat de behoefte van de doelgroep kleiner is. Voor de psychologische mogelijkheden om trauma te behandelen lijken psychologen en wellicht ook hun verwijzende collega’s zoals artsen en verpleegkundigen meer oog te hebben. De focus van psychologen en hun collega’s zou dan ook verlegd kunnen worden naar CGTp.
Prioriteren CGTp
Daar komt volgens het onderzoek bij dat expertise van behandeling van PTSS en persoonlijkheidsstoornissen doorgaans ook aanwezig is op andere afdelingen. Voor CGTp geldt dat niet. De ervaring leert dat lastig is om EPA-patiënten (ernstige psychische aandoeningen) te verwijzen naar gespecialiseerde PTSS en persoonlijkheidsstoornissen teams. Toch liggen hier potentieel mogelijkheden om deze behandelingen elders uit te voeren. CGTp kan niet uitgevoerd worden buiten de EPA-teams. Beleid zou zich kunnen richten op het prioriteren van CGTp in het aanbod. Zo kan deze doelgroep in ieder geval geholpen worden. De onderzoekers adviseren dan ook dat bij teams met grote caseload een actief beleid opgesteld wordt om de uren en inzet van de psycholoog gefocust te houden op CGTp. Psychosebehandeling dreigt anders met name in die grote teams te worden ondergesneeuwd.
Belangenbehartiging
Mensen met psychose zijn als groep niet goed in het behartigen van hun zorgbelangen. Zo trekken bijvoorbeeld mensen met kanker of hartkwalen, en hun families, sneller aan de bel bij ziekenhuizen en zorgverzekeraars, wanneer ze de standaardzorg uit de richtlijnen niet krijgen. Er zijn ook mensen met een psychose die mondig en geëmancipeerd zijn, maar voor hen als groep valt op dat ze het bestaande zorgaanbod niet actief vragen en bevragen. Bij een gebrek aan aanbod zoekt deze groep ook weinig actief de zorgstandaarden op en hebben daardoor geen volledig beeld van de behandeling waar ze recht op hebben. De ‘one size fits all’ benadering frustreert cliënten en hun families sterk, met name wanneer ze slechts medicatie krijgen voorgeschreven.
