Mensen met psychose krijgen onvoldoende zorg

Rapport informatie

Rapport naam:

PRATEN NAAST PILLEN: KRIJGT DE PATIËNT MET PSYCHOSE DAT WEL? Beschikbaarheid van standaardzorg Cognitieve Gedragstherapie voor psychose (CGTp) anno 2019

Sector:

GGZ

Soort:

Onderzoek / Wetenschap

Afkomst:

Vereniging voor Gedrags- en Cognitieve therapieën (VGCt)

Auteur:

Dr. Tonnie Staring, klinisch psycholoog, Altrecht GGZ Dr. David van den Berg, klinisch psycholoog, Parnassia en Vrije Universiteit (VU) Amsterdam Dr. Hanneke Schuurmans, GZ-psycholoog, Vincent van Gogh GGZ Drs. Berber van der Vleugel, GZ-psycholoog, GGZ Noord-Holland Noord

Aantal pagina’s:

20

Verschijningsdatum:

31 mei 2019

Link naar rapport:

Onderzoek Cognitieve Gedragstherapie voor psychose

Samenvatting:

Het onderzoek

In januari en februari 2019 is een onderzoek uitgezet onder 260 ambulante psychoseteams van 19 Nederlandse GGZ-instellingen. Hieraan participeerden uiteindelijk 189 teams (73 procent). Samen behandelen zij zo’n 37.500 patiënten, waarvan ongeveer 24.000 patiënten met een psychose.  Dit is slechts een kwart van alle mensen met een psychose.

CGTp

Bij cognitieve gedragstherapie voor psychose (CGtp) gaat de therapeut een onderzoekende en warme relatie aan met de patiënt. De therapeut sluit aan op het verhaal van de patiënt. De therapie bestaat vooral uit ervaringsgericht leren, waarin men samenwerkt aan de doelen van de patiënt. De therapeut richt zich daarnaast op het verminderen van lijdensdruk en het vergroten van vrijheid. Relationele aspecten zijn de basis van de therapie.

Tekort cognitieve gedragstherapie

In de huidige Nederlandse GGZ is onvoldoende cognitieve gedragstherapie bij psychose (CGTp) beschikbaar. De afgelopen drie jaar kreeg slechts 1 op de 4 tot 5 patiën­ten een CGTp-traject. Deze behandeling wordt vervolgens meestal niet uitgevoerd door een voldoende opgeleide psycholoog. Een niet goed uitgevoerde CGTp werkt niet goed of zelfs averechts. Zo zijn een goede CGTp conceptualisatie en een goede thera­peutische relatie erg belangrijk binnen de behandeling.

Competenties

Juist daarom is het opleidingsniveau zo essentieel. Om te zor­gen dat behandelaren competent worden en effectieve behandeling bieden, zijn verschillende elementen van belang volgens het onderzoek: een goede opleiding en voortgaande supervisie; een stevige basiskennis van CGT; bredere psychotherapeutische principes en vaardigheden; en specifieke kennis en affiniteit met de doelgroep. Uit de survey komt naar voren dat hoe meer CGTp-opleiding iemand heeft onder­gaan, hoe meer tijd hij/zij ook daadwerkelijk besteedt aan CGTp. Het lijkt dus dat goed opleiden bevordert dat psychologen CGTp vaker toepassen.

CGTp versus traumabehandeling

Traumabehandeling wordt rela­tief meer uitgevoerd dan CGTp. De dekkingsgraad van PTSS-behandeling is 100 procent of meer, wat vijf keer zoveel is als de CGTp-dekking. Dat is opvallend, omdat de behoefte van de doelgroep kleiner is. Voor de psychologische mogelijkheden om trauma te behandelen lijken psychologen en wellicht ook hun verwijzende collega’s zoals artsen en verpleegkundigen meer oog te hebben. De focus van psychologen en hun collega’s zou dan ook verlegd kunnen worden naar CGTp.

Prioriteren CGTp

Daar komt volgens het onderzoek bij dat expertise van behandeling van PTSS en persoonlijkheidsstoor­nissen doorgaans ook aanwezig is op andere afdelingen. Voor CGTp geldt dat niet. De ervaring leert dat lastig is om EPA-patiënten (ernstige psychische aandoeningen) te verwijzen naar gespecialiseerde PTSS en persoonlijkheids­stoornissen teams. Toch liggen hier potentieel mogelijkheden om deze behandelingen elders uit te voeren. CGTp kan niet uitgevoerd worden buiten de EPA-teams. Beleid zou zich kunnen richten op het prioriteren van CGTp in het aanbod. Zo kan deze doelgroep in ieder geval geholpen worden. De onderzoekers adviseren dan ook dat bij teams met grote caseload een actief beleid opgesteld wordt om de uren en inzet van de psycholoog gefocust te houden op CGTp. Psychosebehandeling dreigt anders met name in die grote teams te wor­den ondergesneeuwd.

Belangenbehartiging

Mensen met psychose zijn als groep niet goed in het beharti­gen van hun zorgbelangen. Zo trekken bijvoorbeeld mensen met kanker of hartkwalen, en hun families, sneller aan de bel bij zieken­huizen en zorgverzekeraars, wanneer ze de stan­daardzorg uit de richtlijnen niet krijgen. Er zijn ook mensen met een psychose die mondig en geëmancipeerd zijn, maar voor hen als groep valt op dat ze het bestaande zorgaan­bod niet actief vragen en bevragen. Bij een gebrek aan aanbod zoekt deze groep ook weinig actief de zorgstandaarden op en hebben daardoor geen volledig beeld van de behandeling waar ze recht op hebben. De ‘one size fits all’ benadering frustreert cliënten en hun families sterk, met name wanneer ze slechts medicatie krijgen voorgeschre­ven.