De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd vindt de papieren werkelijkheid belangrijker dat wat er echt in de praktijk is gebeurd. Dat vinden zorgverleners bij de behandeling van calamiteiten. De toon van de inspectierapporten is formeel en sluit onvoldoende aan bij de belevingswereld van de betrokken zorgverleners.
Dit zijn bevindingen uit het
Rapport informatie
- Rapport naam:
- Toezicht en rechtvaardige cultuur in zorginstellingen
- Sector:
- Ziekenhuis
- Soort:
- Onderzoek / Wetenschap
- Afkomst:
- Erasmus School of Health Policy and Management
- Auteur:
- Laura Hartman, Jan-Willem Weenink, Eva van Baarle, Sven van Rooijakkers, Iris Wallenburg, Guy Widdershoven en Roland Bal.
- Aantal pagina’s :
- 58
- Link naar rapport:
- Toezicht en rechtvaardige cultuur in zorginstellingen
- Samenvatting:
Het rapport is geschreven in opdracht van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. De IGJ wil een ‘rechtvaardige cultuur’ stimuleren in zorginstellingen. Met dit onderzoek hoopt zij antwoord te krijgen op de vraag of de IGJ hier met haar manier van toezicht aan kan bijdragen. Met een rechtvaardige cultuur wordt bedoeld “een cultuur waarin medewerkers en patiënten zich veilig voelen om kwesties aan te kaarten en te bespreken en waarin dialoog en het samen op zoek gaan naar verbeteringen op de voorgrond staan”. De IGJ doelt speciaal op het onderzoek naar calamiteiten.
Aanleiding
Toenemende geluiden dat de op standaardisering gerichte benadering van veiligheid zijn grenzen heeft bereikt. En daarmee het idee dat regels alleen niet voldoende zijn om de patiëntveiligheid te verbeteren.
Methode
Vijf zorginstellingen: drie ggz-instellingen en twee ziekenhuizen gingen aan de slag in proeftuinen waarin zij probeerden hun calamiteitenonderzoek te verbeteren. Interviews en observaties binnen de zorginstellingen en interviews en focusgroepen met inspecteurs.
Bevindingen
De ruimte voor gesprek is van doorslaggevend belang. Zorgmedewerkers willen graag ruimte voor emoties, vermijden schuldigen aan te wijzen en een betrokken afdelingscultuur. Leidinggevenden dienen voorbeeldgedrag te vertonen.
Knelpunten
Betrokkenheid van de leidinggevende staat soms op gespannen voet met het houden van afstand en het vermijden van de schuldvraag bemoeilijkt aanspreken van collega’s op hun gedrag. In geval van calamiteiten ervaren de medewerkers de IGJ en de media als bedreigend.
Het bevorderen van gesprekken waarin medewerkers zich gewaardeerd voelen en niet bedreigd, blijkt voor de deelnemende zorginstellingen lastig te zijn, zeker waar het gaat om implementatie in de hele organisatie. Inspecteurs willen de zorginstellingen ruimte bieden en de eigen verantwoordelijkheid van zorginstellingen stimuleren.
Advies
Een rechtvaardige cultuur vergt onderhoud en dient steeds opnieuw aan de orde te worden gesteld.
Aanbevelingen
Zorginstellingen: Wees creatief, probeer verschillende manieren uit, erken het bestaan van meerdere perspectieven op de situatie, besteed aandacht aan de emoties van medewerkers en benadruk zowel negatieve als positieve punten. Creëer tijd voor het delen van ervaringen en emoties. Zorg ervoor dat men tijdens het onderzoek leert van hetgeen is mis gegaan. Het helpt als bestuurders investeren in een goede relatie met de IGJ.
IGJ: Inspecteurs kunnen de relatie met zorginstellingen het best onderhouden door persoonlijk contact en niet alleen formeel met checklists. Ze moeten werken aan een responsieve houding en successen van zorginstellingen waarderen. Houd het huidige toetsingsinstrumentarium en controleer op onderdelen die een rechtvaardige cultuur bevorderen of juist belemmeren. Heb oog voor zorginstellingen die afwijken van hetgeen in het toezicht van de IGJ is bedoeld. Leg de procedures en inhoudelijke oordelen van de IGJ uit, zowel via de formele – als de informele kanalen. De IGJ moet de inspecteurs trainen in het herkennen van zogenoemde soft signals voor een rechtvaardige cultuur en het maken van goede afwegingen tussen stimuleren en handhaven.
Conclusie
Het rapport vormt een aardige aanzet tot het in kaart brengen van een rechtvaardige cultuur. De onderzoekers leggen de nadruk op het calamiteitenonderzoek door de IGJ. Het VIMmen (veilig incident melden), de interne procedure waarmee het merendeel van de incidenten in zorginstellingen wordt afgehandeld, komt nauwelijks aan bod. Dat medewerkers een open cultuur belangrijk vinden waarin zij over hun emoties, successen en over incidenten kunnen praten, is niet opzienbarend. Maar wel het feit dat veilig melden al tientallen jaren in de belangstelling staat en het kennelijk nog niet als veilig genoeg wordt ervaren. Of geldt dit alleen voor het externe toezicht door de IGJ?
