Er vindt steeds meer onderzoek naar de uitkomstenkant van waardegedreven zorg plaats. De kostenkant blijft echter een ondergeschoven kindje. En daar moet verandering in komen, meent Koster. Daarom startte zij in 2020 een PhD in het Maasstad Ziekenhuis en aan de Erasmus Universiteit. Daar onderzocht zij hoe we de kosten aan Patient Reported Outcome Measures (PROMs) kunnen koppelen, zodat we waarde voor de patiënt toevoegen. Dit onderzoek richt zich als casestudy op reuma.

Onvolledig totaalplaatje

Allereerst bracht Koster de verschillende stappen in het zorgpad ‘reumatoïde artritis’ in kaart. Dat was noodzakelijk omdat nu nog niet alle handelingen – en dus kosten – in kaart worden gebracht. “De zorgkosten rijzen de pan uit, maar een volledig inzicht in die kosten ontbreekt. Denk bijvoorbeeld aan een baliemedewerker of een reuma consulent. Hij of zij draait ook uren, is ook relevant, maar wordt nog niet meegenomen in een Diagnose Behandel Combinatie (DBC). Daar brengt mijn onderzoek verandering in. Het maakt de reële kosten per minuut inzichtelijk.”

Standaard versus patiëntgerapporteerde uitkomstmaat

Naast de kosten onderzocht Koster ook een nieuwe manier om de ‘baten’ van waardegedreven zorg te bereken. “Normaliter gebruiken we in een economische evaluatie een gestandaardiseerde uitkomstmaat zoals de EQ-5D. Die maat is echter zeer generiek, want wordt voor alle ziektebeelden ingezet. Ik onderzocht of de patiëntgerapporteerde uitkomstmaten uit het dashboard ook geschikt zijn voor deze evaluatie. Die bieden namelijk een veel specifiekere evaluatie.” Wat bleek? Het is mogelijk.

Ja, dat bespaart kosten

Dan nu de meest interessante bevinding: kunnen we, met een reëel kostenplaatje en een specifieke uitkomstenmaat, stellen dat gepersonaliseerde zorg minder geld kost? “In het ideale geval wel”, meent Koster. “Stel je voor: je kruisband is afgescheurd. Als je jong bent en veel sport, kies je eerder voor een kruisbandreconstructie dan wanneer je oud bent en nog slechts korte wandelingen maakt. Dan kun je namelijk ook prima af met revalidatie en fysiotherapie. Die patiëntkeuze leidt in dat geval dus tot minder kosten.”

Als tweede voorbeeld noemt Koster het door covid getriggerde e-consult. “De ene patiënt vindt het prettig om naar een arts te gaan, maar de ander vindt dat maar een hoop gedoe en organiseert – tussen zijn andere dagelijkse bezigheden – liever een beeldbelconsult. Dat scheelt hem namelijk weer veertig kilometer rijden. De kwaliteit van leven gaat niet achteruit door een e-consult, maar we besparen er wel veel tijd en geld mee.”

Volumeprikkel

Koster ziet absoluut toekomst in de waardegedreven zorg. Er is echter één probleem. “Het stelsel dat wij in Nederland hanteren, is op volume gebaseerd. Een arts krijgt per DBC betaald. Plat gezegd betekent dit dat hij meer geld krijgt als hij meer operaties uitvoert. En levert hij kwalitatief goede zorg, afgestemd op de wensen en behoeftes van de patiënt, wat dus vaak tot lagere kosten leidt? Dan krijgt hij daar uiteindelijk minder geld van de overheid voor. Kortom: waardegedreven zorg wordt in Nederland afgestraft. En daar gaat het mis.”

De oplossing? Die krijgt nu volgens Koster in Amerika vorm. “Daar doet zich nu de ‘bundled payment trend’ voor. Voor één patiënt krijgt een arts een X-bedrag, waarin bij de bepaling patiëntkarakteristieken zoals co-morbiditeiten en eventuele complicaties worden meegenomen. Daardoor mist de volumeprikkel. En dat is voor iedereen beter én goedkoper.”