Het eerste deel bevatte kwaliteitsverplichtingen als het melden van calamiteiten bij de Inspectie, het overleggen van een verklaring van gedrag (VOG) en een vergewisplicht van de werkgever bij aannemen van nieuw personeel.

Geschilleninstantie
Over het tweede deel is nog veel onduidelijk, vooral rondom de geschilleninstanties. ‘Er wordt hard gewerkt aan het formeren van geschilleninstanties en nog niet alle zorgaanbieders zijn aangesloten. Alle bestaande geschillencommissies moeten worden erkend door het ministerie van VWS’, zegt Aart Hendriks, hoogleraar gezondheidsrecht Universiteit Leiden, ‘Voor 1 januari moet alles zijn geregeld, dus de tijd dringt.’

Lastig
Het opzetten van de geschilleninstanties was van het begin af aan een lastig punt. Vooral het feit dat dit soms via een aanbestedingsprocedure verliep, zorgde dat er nauwelijks voldoende voorbereidingstijd was, zegt Hendriks. Wie op 1 januari niet is aangesloten bij een erkende geschilleninstantie is officieel in overtreding. Dat zou in principe kunnen leiden tot een bestuurlijke boete, hoewel Hendriks denkt dat het zo’n vaart nog niet zal lopen. ‘De officiële erkenning van de geschilleninstantie door VWS kan op zich laten wachten. Of een patiëntenorganisatie of andere partij ligt dwars in de onderhandelingen. Dat kunnen valide argumenten zijn.’

Wkkgz
De geschillencommissie biedt klagers die in het gelijk zijn gesteld financiële compensatie. De Wkkgz verplicht iedere zorgaanbieder, ook waarnemers, om te beschikken over een klachtenregeling. Onderdeel daarvan is aansluiting bij een geschillencommissie. De wet zegt hierover dat de instantie wordt ingesteld door ‘een of meer representatief te achten cliëntenorganisaties en door een of meer representatief te achten organisaties van zorgaanbieders.’ Zorgaanbieders moeten daar samen met patiëntenorganisaties over nadenken. Aansluiting bij een landelijke instantie mag, maar samen met anderen een instantie opzetten, mag ook.

Kosten
Hoeveel geschilleninstanties er op dit moment zijn, is Hendriks niet bekend. Wel weet hij dat de kosten niet overal even inzichtelijk zijn. Met een vergelijking van inschrijfkosten ben je er echter nog niet. ‘Vaak is niet duidelijk hoeveel de afhandeling van een klacht gaat kosten. Iedere geschilleninstantie kan daarvoor een ander tarief rekenen.’

Laagdrempelig
Voordeel van de geschilleninstantie is zijn laagdrempeligheid. Klagers en aangeklaagden hebben er geen advocaat voor nodig. Maar er zit wel een addertje onder het gras. Als een bemiddelingstraject niet naar tevredenheid is verlopen, kan een klager naar de geschillencommissie of naar de rechter. Keuze voor de een, sluit de ander uit. Dat kan nadelig zijn als iemand levenslange gevolgen ondervindt van een medische fout. Een geschillencommissie mag vergoedingen tot maximaal 25.000 euro uitkeren, tenzij anders is afgesproken. Bij de rechter kan dit veel meer zijn.

Calamiteiten
Er is meer onduidelijk met betrekking tot de Wkkgz, zegt Hendriks: ‘Calamiteiten: wanneer is er sprake van een incident en wanneer is het een calamiteit? De Wkkgz geeft weliswaar een beschrijving van het begrip incident, maar deze laat ruimte voor uiteenlopende interpretaties. Wat te doen als een calamiteit of incident pas veel later wordt ontdekt, is ook niet helder.’

Disfunctioneren
Hoe om te gaan met disfunctioneren? ‘Een zorginstelling moet een collega die wordt beticht van disfunctioneren en daarom wordt ontslagen melden bij de Inspectie. Maar het is niet duidelijk hoe de disfunctionerende collega dit kan aanvechten. Misschien is er wel sprake van collega’s die hun werk ook niet zo goed doen, maar dat één het spreekwoordelijke zwarte schaap is. Hoe ver strekt de vergewisplicht? Hendriks: ‘Ik denk dat een werkgever in elk geval navraag moet doen over het functioneren van een sollicitant in het verleden. Zo nodig wint de zorgaanbieder informatie bij vorige werkgevers en bij de Inspectie.’