Dit blijkt uit een vragenlijstonderzoek van het Nivel onder 740 verpleegkundigen, verzorgenden, begeleiders en praktijkondersteuners uit verschillende sectoren; wijkverpleging, ziekenhuizen, ggz, de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking, intramurale ouderenzorg en huisartsenzorg.

Aandacht voor hele proces

De resultaten van het onderzoek laten zien dat zorgprofessionals over het algemeen tevreden zijn over hoe zij samen met de cliënten beslissen over de zorg, ondersteuning en/of behandeling. Zij willen samen beslissen verder versterken.

Verpleegkundigen, verzorgenden, begeleiders en praktijkondersteuners spelen een belangrijke rol bij samen beslissen. Zij bespreken de wensen en voorkeuren van de cliënt en zorgen ervoor dat de cliënt de informatie begrijpt. Dit zijn dan ook de onderdelen van samen beslissen waar zorgprofessionals het meeste aandacht aan besteden.

Wel blijkt dat een aantal onderdelen van het proces van samen beslissen minder aandacht krijgt. Bijvoorbeeld het onderdeel waarbij er een keuze gemaakt moet worden, het bespreken van de verschillende mogelijkheden voor zorg met de cliënt en samen met de cliënt een keuze maken. Ongeveer een vijfde doet dit soms of nooit. De cliënt informeren dat er een beslissing genomen moet worden zien de zorgprofessionals ook minder vaak als hun taak.

Tijd

Ruim een derde van de ondervraagden wil vaker samen met de cliënt beslissen. Dit geldt voor alle onderdelen van het proces van samen beslissen. Om dit in de toekomst te kunnen doen is vooral tijd nodig om met de cliënt het gesprek te voeren, geeft de helft (52 procent) van de zorgprofessionals aan.

In de geestelijke gezondheidszorg, de huisartsenzorg en de wijkverpleging is vaker aandacht voor samen beslissen dan in de ziekenhuizen, de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking en intramurale ouderenzorg.

Randvoorwaarden

De basis voor samen beslissen is, naast voldoende tijd en een gezamenlijke visie op samen beslissen, een goede verslaglegging en onderlinge communicatie. Ook genoeg vast personeel is belangrijk een aandachtspunt.

Cliënten en naasten zouden daarnaast volgens de zorgprofessionals voorgelicht moeten worden over de andere rol die zij krijgen. Het onderzoek laat zien dat er een groep cliënten is die vertrouwt op de beslissing van de zorgprofessional. Zij weten (nog) niet dat er een actievere rol wordt verwacht bij het kiezen van zorg.

Ten slotte komt naar voren dat wetten en regels vanuit onder andere zorgverzekeraars samen beslissen kunnen beperken. Bijvoorbeeld doordat wensen van cliënten niet uitgevoerd kunnen worden binnen de bestaande wet- en regelgeving of omdat er wachtlijsten zijn.

Scholing

Onderdelen waarin professionals geschoold willen worden is verschillend. Een vijfde van de zorgprofessionals heeft behoefte aan scholing over samen beslissen in het algemeen. De meeste behoefte is er aan gesprekstechnieken om samen met de cliënt te beslissen: een derde wil deze dit graag verbeteren.

Er zou verder in het bijzonder aandacht moeten zijn voor samen beslissen met cliënten met lagere gezondheidsvaardigheden en cliënten die graag vertrouwen op de keuze van de zorgprofessional.

Dit onderzoek laat ook zien dat scholing alleen niet genoeg is. Belangrijker voor het verbeteren van samen beslissen zijn aanpassingen zoals voldoende tijd, goede verslaglegging over de zorg en een gezamenlijke visie op samen beslissen.

Aanbevelingen

Vervolgonderzoek kan laten zien wat er nodig is om samen beslissen bij cliënten met minder gezondheidsvaardigheden te verbeteren en waar de grenzen van samen beslissen liggen.

De zorgprofessionals geven aan dat ze een grotere rol wensen bij samen beslissen. Verder onderzoek is nodig om er achter te komen hoe elk aspect van samen beslissen in de praktijk kan worden vergroot. Daarbij is het goed om na te gaan hoe de randvoorwaarden voor samen beslissen kunnen verbeteren.