Bruntink benadrukt dat gesprekken over het levenseinde niet moeilijker gemaakt moeten worden dan ze zijn. “Het kan bijvoorbeeld helpen door te denken dat de gesprekken weliswaar moeilijk en complex zijn, maar ze zijn ook vooral zinvol, betekenisvol, waardevol en dus belangrijk. Als je dat in je hoofd houdt, dan stap je toch op een andere manier binnen.”

Veilige zone

Een van de constructies om een gesprek over het levenseinde te starten is de ‘wat als’-constructie, vertelt Bruntink. Het gesprek wordt gestart met ‘wat als’ of ‘stel dat’ en zo wordt de patiënt meegenomen naar een soort veilige zone over iets dat mogelijkerwijs in de toekomst kan gebeuren, legt Bruntink uit. “Dat is toch makkelijker dan te praten over iets dat in het hier en nu ligt.” Een voorbeeld is de thuiszorg die het gesprek start over een mogelijke verhuizing naar een hospice als er niet genoeg mantelzorg of thuiszorg is.

Bucket list

Een tweede methode is de bucketlist; de laatste wensen die mensen kunnen hebben zoals het ontmoeten van mensen of bepaalde uitjes die ze willen doen. Maanden voordat iemand kan komen te overlijden kan een verzorger het hier al over hebben. ‘Dan kun je nog kijken of er nog wensen zijn die uitgevoerd kunnen worden en hoe realistisch die zijn.” Bij mensen van wie het levenseinde dichtbij ligt kan bijvoorbeeld de Wens-ambulance erbij betrokken worden.

Aanhaken

Een derde manier is het aanhaken bij BN’ers. “Ook bekende Nederlanders maken van alles en nog wat mee op het gebied van het levenseinde. Je kunt hun ervaringen meenemen in het gesprek dat jij voert met de patiënt of de naaste.” Als bijvoorbeeld een blad met een verhaal hierover op het nachtkastje ligt van een patiënt kun je hierop insteken. “Alles wat je oppikt via de media kun je inbrengen in het gesprek met de patiënt of naaste.”

Gouden vragen

Bruntink heeft zes ‘gouden’ vragen gesignaleerd die altijd tijdens het behandelingsproces kunnen worden gesteld om een opening te creëren in het gesprek over het levenseinde.

• Als er niet veel tijd meer is, wat is dan belangrijk voor jou?
• Als ik voor jou wil zorgen, wat moet ik absoluut over jou weten?
• Welke angsten heb je, als je naar de toekomst kijkt?
• Welke hoop heb je, als je naar de toekomst kijkt?
• Wat helpt jou als je een moeilijke (medische) beslissing moet nemen?
• Wie of wat heb je nodig om het leven waardevol te laten zijn, en hoe kan ik (of een ander) daarbij te helpen?