Veel msb’s worstelen met de vraag welke onderwerpen aan hun overlegtafel besproken moeten worden en welke aan de overlegtafel van de VMS of VMSD. Het is immers niet de bedoeling dat het aantal vergaderuren onnodig toeneemt doordat vraagstukken dubbel worden behandeld of terug moeten naar een van de andere gremia. Ook is het van belang dat als er (al dan niet terechte) vragen zijn over de kwaliteit van zorg bij een bepaalde vakgroep of medisch specialist, het meteen duidelijk is wie de betreffende functioneringsvraag gaat behandelen. Kortom, er is behoefte vergaderingen te ontdubbelen en taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden goed af te stemmen en te verduidelijken.

Vertegenwoordigers uit alle gremia
Een aantal ziekenhuizen heeft daarom gekozen één overlegtafel in te stellen met vertegenwoordigers vanuit alle gremia. In toenemende mate denken msb’s en medische staven aan een nog verdergaande vorm. Een waar niet alleen sprake is van één overlegtafel maar waar ook de uiteindelijke besluitvorming plaatsvindt binnen één orgaan. De realisatie van een psychologische en juridische ‘eenheid’ van alle medisch specialisten – ongeacht hun werkvorm – lijkt hier de drijfveer voor te zijn. Hoewel deze eenheid niet garandeert dat de belangen van de medisch specialisten in dienstverband en vrije vestiging meer gelijkgericht zijn, kan de stem van de medisch specialisten op deze manier wel krachtiger worden.

De combi-coöperatie
Het model van een geïntegreerde organisatie van medisch specialisten is niet nieuw. In een aantal ziekenhuizen is met de invoering van de integrale tarieven meteen gekozen voor de zogenoemde ‘combi-coöperatie’.
In de combi-coöperatie worden de functies en overlegstructuren van de VMS en VMSD geïntegreerd in het coöperatie-msb. Alle vrijgevestigde medisch specialisten werkzaam in het ziekenhuis zijn (via een personal holding bv) ‘gewoon’ lid van de coöperatie, waaraan zij door middel van de ledenovereenkomst ook financieel verbonden zijn. Ten tweede zijn medisch specialisten lid die in dienst zijn van het ziekenhuis en ten derde zijn er buitengewone leden. Dit zijn bijvoorbeeld medisch specialisten die regelmatig door de gewone leden worden geconsulteerd en medisch specialisten in dienst van het msb. Er worden separate vergaderingen georganiseerd voor de verschillende categorieën leden. Zo wordt gewaarborgd dat medisch specialisten in loondienst niet kunnen meebeslissen over financiële aangelegenheden en dat vrijgevestigde medisch specialisten geen inspraak hebben in het arbeidsvoorwaardenbeleid van de medisch specialisten die in dienst zijn van het ziekenhuis – een fiscale vereiste voor goedkeuring van deze structuur. Door de verregaande integratie van de verschillende categorieën leden is er sprake van één medisch aanspreekpunt, waardoor de slagkracht groter is en er meer bestuurlijke efficiency is.

Combi-maatschap
Hoewel in de meeste ziekenhuizen gekozen is voor een msb in de vorm van een coöperatie, heeft een substantieel aantal ziekenhuizen gekozen voor de maatschapsvorm. Voor deze laatste groep lijkt de combi-coöperatie een ingrijpende verandering. Immers, bij een combi-coöperatie worden de vrijgevestigde medisch specialisten via een personal holding bv lid van de combi-coöperatie. Hierdoor worden zij door de belastingdienst niet langer aangemerkt als IB-ondernemer en verliezen zij de bijbehorende fiscale voordelen.
VvAA voor Zorgondernemingen heeft voor deze groep een model ontwikkeld waarbij dienstverbanders als deelnemers verbonden zijn aan de maatschap. Uitgangspunt is dat uitsluitend vrijgevestigde medisch specialisten maat zijn en zij alle besluiten nemen die de maatschap betreffen. Separaat van de vergadering van maten kan er een vergadering van a) maten en deelnemers, en b) een vergadering van deelnemers worden georganiseerd. Over onderwerpen die samenhangen met ondernemersbevoegdheden, zoals de verdeling van winst en productie- en prijsafspraken met het ziekenhuis, kan uitsluitend een besluit worden genomen in de vergadering van maten. Als deze constructie goed wordt vastgelegd in de samenwerkingsovereenkomst tussen het msb en het ziekenhuis, in het maatschapscontract en in een intern reglement is er sprake van één medisch aanspreekpunt en een geïntegreerde organisatie van medisch specialisten. 

Eenheid is mogelijk, ongeacht de fiscale structuur
Ongeacht de fiscale structuur kan met de combi-coöperatie of de combi-maatschap van de respectievelijke msb’s een psychologische en juridische eenheid van alle medisch specialisten gecreëerd worden.
Ook de Federatie Medisch Specialisten (FMS) is voorstander van één medische overlegtafel. Deze dient echter zo te worden ingericht, dat zowel vrijeberoepsbeoefenaren als medisch specialisten in dienstverband bestuurlijk goed vertegenwoordigd zijn en de aansprakelijkheid van betreffende bestuurders beperkt en waar mogelijk verzekerd is. In de combi-coöperatie is dat hoe dan ook goed te organiseren, ten aanzien van de combi-maatschap onderzoekt de FMS nog of deze aspecten voldoende geborgd kunnen worden.

Fleur Verstegen, consultant VvAA voor Zorgondernemingen, en Arie Kreule, senior specialist ondernemings- en gezondheidsrecht VvAA Juridisch advies.