FVD stelt het kernachtig: “Ouderen verdienen onze prioriteit. We investeren in ouderenzorg, bestrijden eenzaamheid en behouden verzorgingshuizen .[..] Een nieuwe kans voor Nederland: een land waar zorg betaalbaar en toegankelijk is, zorgverleners worden gesteund en ouderen worden gekoesterd.” Mooie woorden, maar ontbreekt het niet opnieuw aan concrete uitvoeringsplannen en structurele middelen?
Zoektocht in 1.400 pagina’s
Ik bekeek de vijftien grootste partijen (peilingen 19 september). Op internet helaas geen nieuw DENK-program, maar dat biedt ruimte voor 50PLUS, die net als NSC wel of niet één zetel krijgt. De programma’s variëren van 40 pagina’s (PVV, CU) tot meer dan 160 (GL/PvdA, PvdD). In totaal bijna 1.400 pagina’s.
Met een trefwoordanalyse valt op:
- ‘Ouderen’ gemiddeld 14,5 keer; weinig bij FVD, JA21, PVV en Volt, dubbel zo vaak bij BBB, GL/PvdA en 50Plus.
- ‘Senioren’ gemiddeld 2,7 keer, meestal in ‘seniorenwoning’; opvallend vaker bij CDA en 50Plus.
- ‘Mantelzorg’ gemiddeld 5,9 keer, vooral bij CDA, SGP en CU; nauwelijks bij D66, JA21, BBB, FVD, Volt en VVD.
- ‘Verpleeghuizen’ slechts 1,6 keer; helemaal niet bij CDA, D66, Volt en VVD.
- ‘Verzorgingshuizen’ sporadisch (0,7 keer), maar oproep tot herintroductie staat wél bij BBB, PVV, FVD, JA21, D66, 50Plus en SP (met haar zorgbuurthuizen).
- ‘Dementie’ krijgt weinig aandacht (gemiddeld 1,2 keer); negen partijen zwijgen erover, behalve CU (7 keer).
Passend wonen als sleutel
Veel partijen zien seniorenhuisvesting als motor voor de woningmarkt. 50Plus stelt: “Bouwen voor oud is de komende jaren de oplossing voor woningnood onder jongeren.” Om de woningmarkt vlot te trekken, beloven NSC, BBB, D66, VOLT, CU, SGP, 50Plus) méér en betaalbare seniorenwoningen. GL/PvdA wil levensloopbestendige woningen en betere combinatie van wonen en zorg; “We willen de verschillende regels en bekostiging van zorg voor ouderen simpeler maken waardoor het makkelijker wordt voor ouderen om thuis te blijven wonen.” BBB benadrukt seniorenwoningen met ruimte voor ontmoeting, vergelijkbaar met Knarrenhoven en meergeneratiewoningen. Dat willen ook onder andere de CU en FVD.
D66 pakt groots uit met plannen voor tien nieuwe steden, inclusief veel ouderenwoningen, en een nationaal doorstroomoffensief (samen met Volt). CU sluit aan en legt verantwoordelijkheid bij gemeenten: elk volkshuisvestingsprogramma moet voldoende seniorenwoningen en hofjes bevatten. Onder de kop: “Niet dromen, maar bouwen” koppelt SGP prestaties aan extra middelen uit het Gemeentefonds. 50Plus bezweert: “De doelstelling van 290.000 seniorenwoningen wordt, koste wat kost, gerealiseerd om de doorstroming weer écht op gang te krijgen.”
Speerpunten en varianten
De partijen vullen het centrale woonthema elk met eigen accenten aan. NSC wil tijdelijke woonunits dicht bij kinderen (zonder gevolgen voor de uitkering), steun voor burgerinitiatieven en een landelijke investeringsfaciliteit. CDA wenst een landelijk plan voor de bouw van hofjes voor senioren en mantelzorg-woningen, vergunningsvrij op eigen erf (net als CU). D66 wil een bouwquotum per gemeente en een Nationale Doorstroombank die ouderen zekerheid geeft over woonlasten bij verhuizing. Om de doorstroming te bevorderen schaft JA21 de overdrachtsbelasting voor particuliere woningen af. Volt zet in op coöperatieve en innovatieve woonvormen. Net als de VVD: geclusterde woonvormen met gezamenlijke voorzieningen om eenzaamheid te voorkomen en gezondheid te bevorderen. Opvallend genoeg noemen alleen D66 en SGP in één zin het belang van dementievriendelijke buurten.
Vooruitblik
Veel partijen benadrukken dus passend wonen als dé sleutel, maar de aandacht voor zorg en dementie blijft mager. Hoe de programma’s omgaan met intramurale zorg – van verpleeg- en verzorgingshuizen tot nieuwe woonzorgarrangementen zoals het zorgbuurthuis van SP – bespreek ik in de volgende blog.
Door Robbert Huijsman, hoogleraar Innovatie & Implementatie in Dementiezorg bij de Erasmus Universiteit Rotterdam en organisatieadviseur bij De Impuls voor de Zorg
