De burgers doen er mee, zetten koffie, helpen met de tuin, maken een praatje. Niet omdat het in een behandelplan staat, maar omdat het normaal is. Omdat het leven daar gewoon doorgaat. Het verhaal uit Vledder, verteld in de podcastserie Van Zorg naar Gewoon Leven, laat zien dat herstel niet begint in de spreekkamer, maar in de samenleving.

Een uitdijend systeem

We zien het om ons heen: het zorgsysteem dijt uit. Meer regels, meer professionals, meer geld. En toch nemen armoede, eenzaamheid en psychisch lijden toe. We ‘verzorgen’ mensen steeds beter, maar brengen ze zelden terug naar gewoon leven. De verhalen van de mensen in de podcast laten zien dat zij pas echt vooruitkwamen toen ze weer onderdeel werden van de samenleving. Niet als zorgvrager, maar als buur, vrijwilliger, collega of vriend. Hier ligt de crux: verbinding, betekenis en herstel ontstaan zelden in instellingen – ze ontstaan in ontmoetingen, in gemeenschappen.

Het zijn voorbeelden van burgercollectieven en zorgverleners die met weinig middelen veel betekenis creëren. Ze werken niet ondanks de zorg, maar juist buiten de zorg om. Niet professioneel gestuurd, maar relationeel gedreven. En misschien is dat wel precies wat er nodig is.

Uitnodiging aan bestuurders: durf los te laten

Voor bestuurders in de zorg ligt hier een belangrijke opdracht. Niet om nieuwe systemen te bouwen, maar om ruimte te maken. Om niet te sturen op ‘meer zorg’, maar op ‘minder afhankelijkheid’. Om actief op zoek te gaan naar wat er al gebeurt in de gemeenschap en hier op aan de sluiten. Dat vraagt om een andere taal, andere indicatoren, en vooral: om vertrouwen in de kracht van de samenleving.

Van systeem naar samenleving

De grote maatschappelijke uitdagingen van onze tijd – eenzaamheid, armoede, vergrijzing, wachtlijsten, overbelasting van mantelzorgers, gezondheidsverschillen – zijn niet op te lossen binnen de kaders van zorg en welzijn zoals we die nu kennen. Ze vragen om een beweging van ‘zorgen voor’ naar ‘samen leven met’. Van beheersen naar verbinden. Van systeem naar samenleving. Durven we als systeem een stap terug te doen, zodat de samenleving een stap naar voren kan zetten?

Door Jan Smelik, algemeen coördinator Nederland Zorgt Voor Elkaar.