"Ons zorgstelsel zoals dat nu functioneert, is niet houdbaar", zegt strategisch adviseur Pien Naber in Zorgvisie magazine nr. 4. Zij maakt deel uit van een werkgroep die bezig is met een visie voor de zorg van 2050 en daarna. Weer een praatgroep over het zorgstelsel die ons straks gaat vertellen dat de bekostiging anders moet? Ja helaas, je ontkomt er niet aan.
Wat hebben preventie, zorgcoördinatiecentra en de WijkKliniek in Amsterdam Zuidoost met elkaar gemeen? Ze kunnen in potentie, mogelijk, aantoonbaar gezondheidswinst opleveren. En – of het nu gaat om het voorkomen van ziekte, het toegankelijk houden van de acute zorg of het opvangen van ouderen na een bezoek aan de spoedeisende hulp – het zijn creatieve manieren die al zijn bedacht om het huidige zorgstelsel beter te laten functioneren.
De drie concepten hebben helaas nog iets gemeen. Je moet ervoor samenwerken en dat blijkt binnen het huidige stelsel toch erg lastig te zijn. De wens is er. Zo zijn de partijen die moeten samenwerken in de zorgcoördinatiecentra voor de acute zorg het grotendeels eens over nut en noodzaak van de centra. Goede intenties blijken ook uit de brede akkoorden die gesloten zijn over preventie. De WijkKliniek is een succesvolle samenwerking van het Amsterdam UMC en vvt-aanbieder Cordaan, maar een die op pure wenskracht alleen niet kan bestaan. Waar het aan ontbreekt is niet de wil of de creativiteit, maar structurele bekostiging.
Wie betaalt de rekening? Of, zoals Susanne Smorenburg van de WijkKliniek vraagt: wie staat op en neemt de verantwoordelijkheid voor opschaling en bestendiging van bewezen effectieve zorginnovaties? Aan urgentie geen gebrek. De zorg is niet voor iedereen toegankelijk, verschillen in klasse en inkomen leiden tot onoverbrugbare verschillen in gezondheid en de spoedeisende hulp wordt overspoeld door zorgvragen die elders moeten worden beantwoord. Nogmaals: “Het zorgstelsel zoals dat nu functioneert is niet houdbaar.”
We moeten dringend af van de perverse prikkels in de bekostigingssystematiek en dat lukt niet, stelt de werkgroep. Wat ervoor in de plaats moet komen, is nog een open vraag. “Ik ben al jaren met de zoektocht naar nieuwe bekostigingsvormen bezig”, verzucht de betrokken hoogleraar Kees Ahaus. “En dat is razend ingewikkeld, juist omdat je alle bestaande belangen tegenkomt, terwijl we nog moeten uitvinden hoe de beste prikkel eruitziet die samenwerken aan gezondheid of welzijn beloont.”
