Snelle bestuurswisselingen zijn nooit een goed teken bij zorginstellingen. Als bestuurders komen en gaan duidt dat vaak op crisis en zwaar weer voor zorgorganisaties. Voor de Haagse politiek geldt hetzelfde. Op het ministerie van VWS is het een komen en gaan van bewindslieden. De ene minister is nog maar net aangetreden en nauwelijks ingewerkt of de volgende kabinetscrisis dwingt alweer tot een vertrek. VWS heeft de verhuisdozen vast op voorraad.

NSC-minister Daniëlle Jansen

Het demissionaire ministerschap van Daniëlle Jansen was wel erg kort. Zij wilde als minister “het verschil maken”, nadat ze als wetenschapper vele adviezen over de zorg had geschreven waarmee de politiek weinig deed. Amper twee maanden, van 19 juni tot 23 augustus, zijn uiteraard te kort om een stempel te drukken op het VWS-beleid. Dat is jammer, want met haar speerpunten preventie en bestaanszekerheid raakte ze een gevoelige snaar bij veel zorgprofessionals. Als verpleegkundige begreep ze goed hoe de zorg werkt.

Opvolging VWS-minister

Van de eensgezindheid van VVD, BBB en NSC om zonder de PVV wel effectief het land besturen is weinig terechtgekomen. Het ligt voor de hand dat VVD en BBB de vervanging van Daniëlle Jansen in eigen kring zoeken. De belangrijkste kandidaten zijn een van de twee huidige demissionaire staatssecretarissen: Judith Tielen (VVD) of Nicki Pouw-Verweij (BBB). Het alternatief is een kundig bewindspersoon buiten de VVD en BBB, die het vertrouwen geniet van meerdere politieke partijen. Dan krijg je een type minister zoals in een zakenkabinet.

Slagkracht VWS neemt af

Het vertrek van de NSC-bewindslieden zal de slagkracht van VWS verder doen afbrokkelen. Het demissionaire kabinet leunt slechts op twee partijen. VVD (24 zetels) en BBB (8 zetels) zullen op zoek moeten naar steun van andere partijen. Dat zal niet eenvoudig zijn in verkiezingstijd. De politieke reflex ligt dan eerder bij het aanscherpen van het eigen profiel en het uitvergroten van verschillen dan bij het sluiten van politieke compromissen. Lang leve het landsbelang, maar in de praktijk ieder voor zich. Alles wat een beetje controversieel ligt, zal stilvallen.

Stagnatie

De gezondheidszorg is er gelukkig in geslaagd om via het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA) en Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg (HLO) een bestuurlijke agenda voor de zorg uit te stippelen. De zorgsector kan dus door, alhoewel voor de uitvoering van initiatieven waar de sector zelf niet uitkomt wel vertraging dreigt. Denk aan de budgetbekostiging voor de acute zorg of de beoogde samenwerking met het sociale domein. Ook de concentratie en spreiding van hoogcomplexe zorg zal stagneren, want belangenconflicten leiden regionaal tot patstellingen. Daar wordt de sturende rol van VWS als scheidsrechter gemist. Aangevoerd door een kundige minister met politieke draagvlak in de samenleving. De huidige situatie is het gevolg van het experiment om te regeren met een radicaal-rechtse populistische partij als de PVV. Dat experiment is grandioos mislukt en niet voor herhaling vatbaar.