Artikel bewaren

U heeft een account nodig om artikelen in uw profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties5

Vorming in plaats van regels

Jelle Smits
Waarom roepen zoveel professionals om vrijheid? Het is goed om dit eens vanuit een filosofisch oogpunt te bekijken.
Vorming in plaats van regels

Ze snoozen een paar keer voor ze opstaan, vinden hun werk zwaar, kunnen hun passie niet kwijt, klokken zo snel mogelijk uit en klagen alsmaar over die regels. Het is niets nieuws dat professionals om meer ruimte roepen. Protocollen beknotten de vrije ruimte van professionals en dat zijn ze zat. Zelf ben ik de stellige mening toegedaan dat de mensen op de werkvloer veel vrijheid moeten krijgen en het lijkt alsof steeds meer mensen het met mij eens zijn. Nieuwe burgerinitiatieven en coöperaties als Austerlitz worden daarbij als ideaalbeeld gezien en komen dan ook als paddenstoelen uit de grond. Waarom roepen zoveel professionals om vrijheid? Het is goed om dit eens vanuit een filosofisch oogpunt te bekijken.

Het goede

Zorg en welzijn draait om het bieden van hulp aan de medemens. Dit soort werk bevat iets ‘goeds’. Dat goede is meer dan efficiënt of nuttig, het is moreel van aard en verwijst naar het goede leven. De mensen die in deze sector werken, staan dan ook in verhouding tot dit goede. Waar eerst nonnen de zorg op zich namen en daarmee ook de onderliggende moraliteit bepaalden van waaruit zij de zorg verleenden, bepalen nu organisaties de waarden die aan de zorg ten grondslag liggen en vertalen die naar normen en gedragscodes voor hun medewerkers. Lange tijd werden regels en protocollen gebruikt om medewerkers naar het idee van de organisaties te laten handelen. Maar kan dit wel?

Vrijheid en integriteit

Zorg is moreel van aard en daarom hebben professionals vrijheid nodig. Zonder vrijheid kan je immers niet moreel handelen. Een boom belonen wij ook niet voor de mooie bloesem die hij laat bloeien. Dit doen we niet, omdat hij niet vrij is maar volledig door de natuur wordt gestuurd.  Moreel handelen veronderstelt dus autonomie. Naast het feit dat een professional vrijheid nodig heeft om überhaupt moreel te kunnen handelen, is ook integriteit belangrijk. Wat integriteit betekent laat ik aan u over. Wel duidelijk is dat integriteit aan de basis van moraliteit ligt. Hiervoor moet een persoon zichzelf kunnen constitueren om zo eigen idealen te vormen en daar vervolgens naar te handelen.

Met de nodige vrijheid kunnen professionals zichzelf als representant van de organisatie constitueren, zolang het beeld dat ze van die ideale representant hebben, niet een redeloos ding is, maar een persoon. Op deze manier hebben ze de mogelijkheid om dat goede waar de zorg zijn oorsprong in vindt, in hun werk terug te laten komen, zodat ook de samenleving het merkt.

Morele vorming

Wanneer we moraliteit willen afdwingen middels het formele systeem, proberen we als het ware van autonome mensen een boom te maken. Het is dan ook logisch dat met de groei van dit formele systeem de kwaliteit van de zorg afneemt. De kwaliteit van de zorg bevat iets moreels en dus autonooms wat niet in het formele terug is te vinden. We voeden onze kinderen op om niet te stelen en te moorden. Dat doen we vanwege de kwaadaardigheid van het stelen en moorden zelf, niet vanwege de wet die stelen en moorden verbiedt. En daar ligt een belangrijke taak voor bestuurders: professionals helpen zichzelf moreel te vormen in plaats van het goede af te dwingen via wet- en regelgeving.


Jelle Smits, doener & denker in de zorg

5 REACTIES

  1. Moraliteit enerzijds en het hanteren van het formele kader anderzijds sluiten elkaar volstrekt niet uit en horen onlosmakelijk bij elkaar. Je toont als professional en organisatie respect voor de ander die aan jouw zorgen is toevertrouwd door kennis te hebben/houden van het maatschappelijke systeem waar we met elkaar onderdeel van zijn.
    Als verzorgende heb ik werkomgevingen leren vrezen waarbij men het formele kader naar eigen goeddunken aan de laars kon lappen. In veel gevallen met alle (niet aantoonbare) gevolgen van dien voor de kwetsbare burger.
    De argumentatie voor vrijheid is ten diepste een oneigenlijke schets van zaken aangezien professionals worden opgeleid voor methodisch denken en handelen. Sterker, wanneer de professional methodisch werken en ethisch besef beklemmend vindt of teveel gevraagd, moet men absoluut iets anders gaan doen vanuit moreel oogpunt!
    Na 10 jaar is het Novire gelukt om een compleet Improvement Model en besturingsinstrument te ontwikkelen waarbij we de reguliere methodiek en het hele formele kader op een logische wijze laten verhouden tot de klant en de maatschappij.
    De professional (en op geaggregeerd niveau ook de manager) wordt op zodanige (praktische) wijze voorzien dat er:
    meer (diepgaand) contact is met de klant met minder middelen en meer houvast hetgeen zal leiden tot meer zelfstandigheid en participatie.
    Zie voor meer informatie op de website.

  2. Lees alle reacties
  3. Als landelijke Commissie Ethiek Jeugdzorg van CNV Zorg & Welzijn zijn wij bezig met een position-paper om aandacht te vragen voor wat professionals nodig hebben om hun werk goed te doen. Wij zetten m.n. in op vrijheid, maar je hebt ons het inzicht verschaft dat we ervan uit kunnen gaan dat professionals dat al kunnen nemen binnen de huidige situatie als zij willen blijven staan voor moreel goede zorg. Helemaal mee eens dat wij dus moeten vragen om ondersteuning en ruimte voor blijvende morele vorming. Dank voor je BLOG!

  4. Ook voor mij herkenbaar, als vrijgevestigd psycholoog.
    Net al 30 minuten bezig geweest om een goede verwijsbrief te organiseren (patiënt zelf te verward) om te mogen starten met zorg. Daarna nog een COV check, nagaan of de betreffende verzekeraar net deze classificatie niet uitsluit, samen wat formulieren invullen, een klachtenlijst. Alles gereed? ‘Ok, zegt u het maar…’.

Geef uw reactie

Om te kunnen reageren moet u ingelogd zijn. Heeft u nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.