‘Voorkomen is beter dan genezen’ zou het motto kunnen zijn van de IZZ Zorglijn, die onlangs werd geïntroduceerd op het vakevent Zorg & ict, in de Jaarbeurs in Utrecht. Met deze gratis hulplijn, die 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar is, wil Stichting IZZ – kennispartner voor duurzame inzetbaarheid in de zorg – een luisterend oor bieden voor zorgpersoneel dat kampt met mentale klachten als stress, weinig energie, spanning door hoge werkdruk of privéproblemen. Het doel van deze laagdrempelige service is uiteindelijk om grotere problemen vóór te zijn, zei Jan-Luuk de Groot, directeur van Stichting IZZ, tijdens de presentatie. En dat kan – als je het breder trekt – wel eens een oplossing zijn voor de sector als geheel.
Mentale energie
Er is in ieder geval alle reden om mentale klachten onder zorgmedewerkers serieus te nemen. Het was natuurlijk al langer bekend dat hoge verzuimcijfers en langdurige uitval voor een belangrijk deel samenhangen met psychische problematiek. Eigen onderzoek van IZZ onder haar leden bevestigde dit beeld nog maar eens: bureaucratie kost veel mentale energie, talloze medewerkers kampen met stress-gerelateerde klachten en leidinggevenden luisteren niet of zijn slecht bereikbaar. Met name jongere medewerkers verlaten de sector daardoor sneller dan zorginstellingen nieuwe mensen kunnen aannemen. “In die context wilden wij een stap naar voren zetten,” schetste De Groot de ambities van IZZ. “Meteen een goed gesprek, zonder tussenkomst van een hr-adviseur of een leidinggevende, kan voor veel zorgprofessionals al enorm helpend zijn. Mensen voelen zich in een anonieme setting veilig en vrij om te zeggen wat ze op hun hart hebben.”
De Zorglijn geeft zorgmedewerkers eigen regie over hun mentale welzijn, aldus De Groot. “Over de telefoon ervaren ze niet de drempels van de traditionele route, via hr of de bedrijfsarts. Voordat ze daar een keer terechtkomen is er vaak al veel tijd verstreken, en kunnen de zaken waar ze tegenaan lopen zich hebben ontwikkeld tot grotere psychische problemen. En vervolgens kunnen ze ook nog eens terechtkomen in een hulpverleningstraject waar ze zelf geen grip meer op hebben.”
Anoniem sparren
Iedereen die in de zorg werkt en lid is of wordt van Stichting IZZ heeft toegang tot de IZZ Zorglijn, benadrukte De Groot. Lid worden van IZZ is bovendien gratis en vrijblijvend. Van de ZZP’er tot de medewerker in vaste dienst, van de helpende aan het bed tot de cardioloog, ze kunnen allemaal op elk moment van de dag (en nacht) anoniem sparren met een deskundige hulpverlener van counselingorganisatie MentaVitalis, dat de daadwerkelijke uitvoering van de hulplijn voor zijn rekening zal nemen. Bovendien is er tijdens kantooruren ook een live chat beschikbaar. Vier tot zes weken na het eerste gesprek wordt er nog een keer gebeld; mocht de medewerker daarna nog behoefte hebben aan mentale bijstand dan wordt er eventueel doorverwezen naar de gratis zelfhulpmodules van NewHealth. Mocht er behoefte aan zijn, dan kan MentaVitalis ook op zoek gaan naar een passende coach of psycholoog voor een vervolgtraject.
Voor IZZ zit de meerwaarde van de Zorglijn in de eerste plaats in de verbetering van de mentale gezondheid van het zorgpersoneel, iets waar de hele sector belang bij heeft. Daarnaast vraagt IZZ mensen die contact zoeken met de Zorglijn om op vrijwillige en anonieme basis deel te nemen aan een onderzoekspanel, dat de wensen en behoeften van zorgmedewerkers in kaart brengt. Dat kan helpen om de service van IZZ aan haar leden verder te verbeteren, aldus De Groot.
Positieve resultaten
MentaVitalis, dat zich beroept op ‘de kracht van aandacht’, heeft overigens al twintig jaar ervaring met het organiseren van hulplijnen, onder andere voor een aantal grote zorginstellingen, vertelde directeur Bianca Kamphuis. De resultaten daar zijn zonder meer positief. Kamphuis gaf het voorbeeld van ‘een grote werkgever in de zorg’, waar 15 procent van de medewerkers wel eens gebruik had gemaakt van de hulplijn. Het ziekteverzuim onder deze groep was slechts 2,7 procent en maar liefst de helft gaf aan dat uitval was voorkomen dankzij deze vorm van vroegtijdige coaching. “We hebben een hulplijn nog niet eerder op deze schaal uitgerold,” zei Kamphuis over de IZZ Zorglijn. “Maar MentaVitalis heeft 130 coaches in dienst, met permanent twintig mensen in de 24-uursdienst, dus ik denk wel dat we de vraag aan kunnen.”
Natuurlijk kan een telefonische coach niet direct iets doen om de werkdruk te verlichten of een vervelend conflict op te lossen. De IZZ Zorglijn is dan ook in de eerste plaats bedoeld om mensen aan te horen en eventueel de weg te wijzen, aldus IZZ-directeur De Groot – en dat kan op zichzelf al het begin van een oplossing zijn. “De Zorglijn kan je op weg helpen om je eigen beïnvloedingssfeer aan te wenden,” zei De Groot. “Je kunt door zo’n gesprek bovendien leren om te gaan met bepaalde situaties – coping in het jargon. Voor veel mensen is dat al een enorme stap voorwaarts. En als je met zo’n relatief eenvoudige oplossing erger kunt voorkomen, moet je dat gewoon doen.”
