De herontwikkeling van Randerode in Apeldoorn is een goed voorbeeld van het transformeren van een zorginstellingsterrein naar een levensloopbestendige buurt, zei Sien Vels van Explorius op het Zorg & Vastgoed congres. ‘Realiseer zorgvastgoed en “reguliere” woningen naast elkaar voor een toekomstbestendige wijk. ’

Op het eerste gezicht lijken geen twee sectoren zo ver uit elkaar te liggen als vastgoed en zorg. En dat beeld klopt in zoverre dat je aan het begin van een samenwerkingstraject altijd even ‘elkaars taal moet leren spreken’, aldus Sien Vels, manager strategie en maatschappij van vastgoedontwikkelaar Explorius, en dat begint met elkaar door en door te willen leren kennen. Wat zijn de beweegredenen van de ander en wat is voor hen belangrijk? Maar zodra je elkaar als het ware verstaat, blijkt al snel dat er verrassend veel overeenkomsten zijn tussen de visie van een zorginstelling en een ontwikkelaar. Want uiteindelijk hebben beide partijen de wens voor duurzame omgeving en vastgoed in de zorg.

Lange termijnvisie

Dat gold in ieder geval bij de herontwikkeling van het verouderde terrein van Randerode, een grote instelling voor verschillende vormen van met name ouderenzorg, van Zorggroep Apeldoorn. Reint Scholten, manager services, bedrijfsvoering en vastgoed, zocht een partner met een gezonde lange termijnvisie, vertelde hij op het Zorg & Vastgoed congres van 23 september jl., in het pand van het voormalige Slotervaart ziekenhuis in Amsterdam. Hij koos voor Explorius, omdat die partij meteen begreep wat de Zorggroep Apeldoorn voor ogen stond: bij Randerode gaat het in de eerste plaats om ‘wonen’, niet om ‘zorg’. Bewoners willen niet – in veel gevallen jarenlang – in een zorgomgeving verblijven. Ze hebben behoefte aan een aangenaam leefklimaat, dat aanvoelt als ‘thuis’. “Met Explorius zaten we in dat opzicht meteen op één lijn,” aldus Scholten. “Ze snappen dat onze bewoners behoefte hebben aan een gezonde mix van rust en reuring, ingebed in een natuurlijke woonomgeving.”

In totaal zal Explorius in het gebied 300 nieuwe woningen en diverse gebouwen voor ondersteuning realiseren. De opbrengsten die voortvloeien uit de ontwikkeling van de reguliere woningen dragen bij aan een haalbare business case voor Zorggroep Apeldoorn. Bij een project van een dergelijke omvang is een open en transparante houding van beide partijen van levensbelang, zei Vels tijdens haar presentatie op het congres. “We streven allebei naar een bloeiende buurt,” zei. “Maar ook als je die lange termijnvisie deelt, moet je heldere afspraken maken over verantwoordelijkheden en kosten, zodat je aan het eind van het traject niet voor verrassingen komt te staan. Wat zijn de kosten? Hoe zijn ze opgebouwd? Wat is een juiste prijs? Hoeveel winst gaat Explorius maken? En wie draagt welk risico? Doordat we allebei open waren over onze verwachtingen, waren we het daar gelukkig snel over eens.”

Als vanzelfsprekend een buurt

Vels heeft zelf overigens een achtergrond in de zorg als ontwikkelaar vastgoed bij ’s Heeren Loo, en kent de behoeften van de sector dus als geen ander. “De samenleving individualiseert, op zich geen verkeerde ontwikkeling. Het brengt namelijk ook veel vrijheid,” zei ze. “Maar tegelijkertijd is die ontwikkeling alleen mogelijk als je een gemeenschap om je heen hebt. En dat geldt zeker als je ouder wordt. Bij dit soort projecten is de vraag dus: hoe creëer je een omgeving die als vanzelfsprekend een buurt vormt? Hoe zorg je ervoor dat verschillende mensen elkaar op natuurlijke wijze ontmoeten? Onderschat daarbij niet de kracht van architectuur. Maak open gebouwen; zorg er bijvoorbeeld voor dat die leuke koffietent voor iedereen zichtbaar en toegankelijk is.”

Om de sociale cohesie nog meer te bevorderen is er bij de inrichting van het nieuwe Randerode ook ruimte voor ‘gewone’ gezinswoningen, levensloopbestendige woningen voor senioren zonder zorgvraag, en komt er bovendien o.a. een kinderdagverblijf (“geen betere manier om wat leven in de brouwerij te brengen”) en een bospaviljoen waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Achterliggende gedachte: ook de omgeving moet ‘levensloopbestendig’ zijn voor ouderen.

Persoonlijke wensen

Daarnaast is het de bedoeling dat de woningen voor ouderen met een zorgbehoefte ook écht woningen zijn, benadrukte Vels. Er is een aparte slaapkamer en mensen kunnen een en ander naar eigen smaak inrichten. “Traditioneel dacht men in de ouderenzorg altijd heel sterk vanuit dat zorgperspectief,” zei Vels. “Daardoor was het verblijf in een instelling voor ouderen vaak heel steriel en zielloos. Tegenwoordig zijn we ons er veel sterker van bewust dat ouderen al een hele wooncarrière achter de rug hebben, en daardoor allerlei persoonlijke wensen hebben. Het is je huis, dus je wilt je ook thuis voelen. Je wilt je eigen meubels en spullen om je heen, je wilt je eigen beddengoed.”

Verder moeten we het vooral niet ingewikkelder maken dan het is, aldus Vels. Veel zorginstellingen hebben natuurlijk allang begrepen dat je veel prettiger en gezonder oud wordt in een aangename leefomgeving dan in een soort ziekenhuis. Dat betekent ook dat je als ontwikkelaar of instelling rustig eens kunt kijken hoe de concullega’s dat principe in de praktijk brengen. “Als je eenmaal weet wat je ongeveer wilt, adviseer ik om snel te tekenen en rekenen,” aldus Vels. “Ik weet uit ervaring dat een plan pas echt gaat leven als er iets op papier staat, en waar iedereen zich in herkent.”

Gezamenlijke visie

Nu weet iedereen dat de realisatie van vastgoed vaak een lang traject is, maar in het geval van Randerode gaat het relatief snel: volgens plan moeten de eerste woningen worden opgeleverd in 2027, en het ziet er naar uit dat Explorius dat gewoon gaat halen. “Dat komt mede doordat we niet opnieuw het wiel willen uitvinden,” besloot Vels. “Maar ook omdat we al snel een gezamenlijke visie hebben ontwikkeld, en daar ook aan vast hebben gehouden.”