De VVT-sector kent een enorm en hardnekkig stijgend ziekteverzuim. Dit is gegaan van 6,1 procent in 2015 naar 9,1 nu. Pauline van Dorssen maakt zich zorgen over waar dat naartoe gaat. De lector aan de Zuyd Hogeschool ziet een negatieve spiraal. “Als je werkt in een zorgteam waar negen procent ziek is en je hebt bovendien onvervulde vacatures, dan is het een uitdaging om het werk langdurig vol te houden.” Zorgprofessionals zijn vaak bevlogen, maar de tekorten maken het werk zwaarder. Veel en zwaar werk maakt zorgprofessionals uiteindelijk minder inzetbaar. Zij melden zich ziek of kiezen voor een ander minder zwaar beroep, waardoor zij niet tot hun pensioen blijven doorwerken als zorgprofessional. De vraag is of we die negatieve spiraal kunnen doorbreken en vooral ook hoe. Hieraan wil Van Dorssen bijdragen. Dat doet ze met onderzoek naar regie op duurzame inzetbaarheid bij Zuyd Hogeschool en ook met adviezen hierover namens Loyalis. Ze begrijpt dat in organisaties wordt gefocust op oplossingen voor de korte termijn: gaten in het rooster vullen, zieken re-integreren en nieuwe mensen aannemen. “Door de hoge werkdruk richten zorgprofessionals, HR-professionals en leidinggevenden zich vooral op wat direct om aandacht vraagt. En ze vinden niet de tijd om aandacht te geven aan zoeken naar duurzame oplossingen. Ze haken dan bijvoorbeeld af bij een voor zichzelf belangrijke training, omdat het werk hen niet kan missen.” Het zou zonde zijn als het thema duurzame inzetbaarheid wordt verwaarloosd door die werkdruk, vindt Van Dorssen. “Want de werkelijke oplossing ligt in het krijgen van grip op de inzetbaarheid, zodat medewerkers gezond, deskundig en gemotiveerd blijven, ook in de toekomst.”

Zelfleiderschap

Van Dorssen pleit ervoor om professionals meer regie te geven, bijvoorbeeld over hun loopbaan. Ze zou het een goede zaak vinden als zij worden aangemoedigd om zelf keuzes te maken, passend bij eigen wensen en behoeftes. “Het gaat om goed voor jezelf zorgen en dat is in de zorg zeker nog niet vanzelfsprekend. Mensen die kiezen voor de zorgsector hebben doorgaans veel aandacht voor andermans behoeften, maar vergeten die van zichzelf regelmatig”, constateert Van Dorssen. Dat is jammer. Want uit onderzoek waarop zij in 2022 promoveerde, leidt zij af dat zelfleiderschap, ook wel ‘eigen regie’, een belangrijke rol speelt bij werkplezier, gezondheid, prestaties en inzetbaarheid. “Zelfleiderschap helpt om je stress beter te beheersen en ervoor te zorgen dat je het naar je zin hebt in je werk en privéleven. Dit komt omdat je meer zelf aan de knoppen draait.” Organisaties kunnen hun medewerkers meer ruimte geven voor de ontwikkeling van zelfleiderschap. “Medewerkers krijgen nu nog te weinig regie als het gaat om hun inzetbaarheid. En er wordt niet altijd iets gedaan met wat zij inbrengen. Dat laatste is ook cruciaal. Zeggenschap geven en naar je medewerker luisteren horen bij elkaar.”

Menselijke maat

Een belangrijke voorwaarde voor duurzame inzetbaarheid is dat professionals autonomie ervaren. Naast het zelf beslissingen kunnen nemen zijn er meer randvoorwaarden. Een voor de hand liggende is dat zorgprofessionals voldoende competent zijn. En een andere voorwaarde is dat zij zich sociaal verbonden voelen met het team en de leidinggevende, vertelt Van Dorssen. “Autonomie en verbondenheid staan niet los van elkaar. Om autonoom te handelen is het noodzakelijk dat jij je in jouw organisatie of team veilig voelt.” Werken aan duurzame inzetbaarheid wil het beste in een cultuur, waarin de menselijke maat voor regels gaat. “Stel: een medewerker wil graag met haar vader mee voor een ziekenhuisbezoek. Op dat moment is het fijn als de leidinggevende en het team meedenken over een praktische oplossing op maat. Dan voelt een medewerker zich gezien, gesteund en gewaardeerd en dat voelt veilig.”

Social marketing

De communicatie over mogelijkheden om aan inzetbaarheid te werken kan beter, denkt Van Dorssen. “Medewerkers weten vaak niet wat er allemaal mogelijk is binnen hun organisatie.” Een thema als duurzame inzetbaarheid vraagt om constante communicatie, dat het belang ervan benadrukt. Communicatie kan bijdragen aan het vergroten van bewustzijn, zodat mensen niet alleen in de waan van de dag handelen, maar ook over hun toekomst nadenken. Daarbij moet je dan wel de juiste middelen inzetten, denkt Van Dorssen. Zij gebruikt zelf principes van social marketing bij de ontwikkeling van een communicatiestrategie. Zo merkt ze dat wervende posters niet of nauwelijks werken, maar mondelinge communicatie door collega’s wel. “Denk aan enthousiaste verhalen van mensen die de training al eerder hebben gevolgd. Of het aanraden ervan door een leidinggevende. Ik heb nog veel meer voorbeelden, maar die geef ik nu nog niet allemaal prijs…”

Meer weten over duurzame inzetbaarheid in uw organisatie? Kom dan naar Oplossingen voor de krappe arbeidsmarkt van Zorgvisie. Tijdens dit congres laat Van Dorssen zien hoe je als zorgorganisatie integraal kunt werken aan het enthousiasmeren van medewerkers, zodat zij de regie willen en kunnen pakken.