Het CPB heeft naar de effecten van de introductie van eigen betalingen in de zorg gekeken, op basis van Nederlands onderzoek en studies uit het buitenland. Er is voldoende materiaal over huisartsenzorg en ziekenhuiszorg, maar weinig over de ouderenzorg en gehandicaptenzorg. Ondanks het gebrek aan onderzoek verwacht het CPB dat de eigen betalingen in de langdurige zorg een groter remmend effect op de kosten hebben dan in de ziekenhuiszorg. ‘Naar verwachting geldt voor sommige typen in de langdurige zorg en ondersteuning een groter remeffect dan in de curatieve zorg. Dat komt omdat mensen in beginsel ook in hun zorgbehoefte kunnen voorzien met gebruik van hun sociale omgeving of door zelf in te kopen in de privaat gefinancierde sector waar soms de tarieven lager zijn. Dat geldt vooral voor huishoudelijke hulp en in mindere mate voor persoonlijke verzorging.’

Remmende werking

Het CPB toont in haar kwalitatief onderzoek naar het effect van eigen betalingen in de cure een duidelijke remmende werking op de kosten aan. ‘Bij een verhoging van het eigen risico met 100 euro per volwassene per jaar neemt het remeffect toe van 47 euro gemiddeld per persoon naar 62 euro. Een extra remmend effect van 15 euro. Aangenomen dat de meest noodzakelijke zorg buiten schot blijft verhoogt dit de doelmatigheid. Maar de gemiddelde eigen betaling neemt toe van 259 euro per volwassene per jaar naar 309 euro, een verhoging met gemiddeld 50 euro. Dit slaat vooral neer bij de chronisch zieken, zij betalen 100 euro per persoon meer, terwijl de gezonden buiten schot blijven. De solidariteit van het stelsel neemt af.’

Solidariteit

Het CPB doet enige beleidssuggesties over hoe de eigen bijdrage te verhogen zonder de solidariteit in het stelsel te verminderen. Bijvoorbeeld door het introduceren van een eigen risico ‘aan de voet’. Dat wil zeggen een eigen risico op basis van een percentage. Er wordt hierbij vanuit gegaan dat men slechts 25 procent van de rekeningen hoeft te betalen, met een maximum van nog altijd 405 euro per persoon in 2017. Chronisch zieken worden dan minder hard belast. Bekijk hieronder het onderzoek.