Het bedrag van 495 miljoen euro, dat staatssecretaris Paul Blokhuis voor de overheveling beschikbaar wil stellen en uit het macro Wmo-budget wil halen, is volgens de gemeenten te hoog en werkt perverse prikkels in de hand. De VNG heeft een brief naar staatssecretaris Paul Blokhuis gestuurd om haar zorgen te uiten.
Patiëntengroep
Uit gesprekken die gemeenten met ggz-aanbieders hebben gevoerd, zou blijken dat de groep cliënten die aan de criteria zal voldoen, kleiner is dan die waar Blokhuis rekening mee houdt. Het overhevelingsbudget dat uit de Wmo wordt gehaald, zou dan ook lager moeten uitvallen. De VNG vindt het noodzakelijk dat de mogelijkheid wordt geboden van ‘communicerende vaten’ tussen Wmo en Wlz totdat duidelijk is of de raming overeenkomt met de feitelijke uitstroom uit de Wmo.
Wmo-budget
De wetswijziging Wlz moet in 2021 ingaan. Dan gaat de Wlz open voor patiënten met een psychiatrische stoornis. De gemeenten signaleren dat dit gaat samenlopen met de introductie van een nieuw verdeelmodel voor beschermd wonen en maatschappelijke opvang. De combinatie van maatregelen maakt de situatie voor de gemeenten naar eigen zeggen onvoorspelbaar. Zij vrezen dat er te weinig budget in de Wmo over blijft.
Wlz
Over de hogere tarieven in de Wlz maken de gemeenten zich ook zorgen. Tarieven worden volgens hen vooral opgedreven door de systematische keus voor één soort zzp in de Wlz en de onmogelijkheid om behandeling en dagbesteding wel of niet te indiceren. Aanbieders bieden dezelfde zorg nu binnen de Wmo. De VNG pleit voor dezelfde tarieven in Wmo en Wlz, anders wordt het voor aanbieders aantrekkelijker om zorg vanuit de Wlz te leveren dan vanuit de Wmo.
CIZ
Er zijn nu al regionale verschillen tussen gemeenten in de instroom in de Wlz onder de huidige regeling. VNG vreest dat dit verergert en hamert op structurele samenwerking tussen het CIZ en de gemeente. De gemeenten vinden het absoluut noodzakelijk dat het CIZ per cliënt een juiste afweging tussen de Wlz en Wmo maakt.
Indicatiestelling
Het CIZ stelt de blijvende behoefte aan 24 uur per dag zorg vast. Dat zal gebeuren op basis van een diagnose door een psychiater of ggz-psycholoog. Dit zijn deskundigen die veelal in dienst zijn van een ggz-instelling. VNG wil dat VWS hun onafhankelijkheid garandeert, ‘gelet op de belangen van de ggz-aanbieders’.
Voortgezet verblijf
De gemeenten voorzien grote financiële risico’s door de keuze van Blokhuis om voortgezet verblijf in de Wlz te laten bestaan. De gemeentelijke budgetten zijn niet ingericht op een grotere instroom in beschermd wonen na de herindicatie. Er is namelijk ook al een grote toevloed van cliënten uit forensisch beschermd wonen en klinisch verblijf in de Zvw.
Openstelling Wlz
Van 2021 kunnen mensen met een psychische aandoening direct instromen in de Wlz vanuit de Wmo en de Zorgverzekeringswet. Nu is het nog zo dat alleen mensen die drie jaar achtereenvolgend zijn opgenomen in een ggz-instelling toegang krijgen tot de Wlz. De gemeenten maken zich nu zorgen over het Wmo-deel. Dit betreft mensen die beschermd wonen . De hulp die zij krijgen, is vooral gericht op het mee kunnen blijven doen in de maatschappij en eventueel weer zelfstandig wonen. Psychische hulp krijgen deze mensen echter niet.
Eigen bijdrage
Het ministerie van VWS stelt dat de inkomenseffecten voor cliënten die overgaan van Wmo naar Wlz minimaal zijn. Dat klopt niet altijd, volgens VNG. Voor mensen die nu beschermd wonen met intensieve begeleiding in een woonvorm of thuissituatie kan de eigen bijdrage wel degelijk omhoog gaan. Gemeenten die deze intensieve begeleiding aanbieden, doen dit zonder wooncomponent en met een lage eigen bijdrage. In de Wlz zal de cliënt een hogere eigen bijdrage moeten betalen en daar komt het abonnementstarief nog bovenop.
Volledige bijstandsuitkering
Cliënten die onder de Wlz een volledige bijstandsuitkering nodig hebben, drukken extra op het budget van de gemeenten als er onder de Wmo sprake was van zak- en kleedgeld. De gemeenten worden pas twee jaar later voor de extra uitgaven gecompenseerd. De VNG vreest dat gemeenten hierdoor in serieuze problemen kunnen komen. Tenslotte is de VNG van mening dat er een duidelijke definitie moet komen van het begrip psychische stoornis, want nu is voor de gemeenten niet helder om welke groep het gaat
Huidige regeling
Mensen met een psychische stoornis die 24 uur per dag zorg nodig hebben, kunnen momenteel niet rechtstreeks instromen in de Wlz. Een psychische stoornis past namelijk niet binnen het systeem van de Wlz. Lichamelijke-, verstandelijke-, psychogeriatrische- of zintuiglijke stoornissen wel. Alleen psychiatrisch patiënten, die drie jaar achtereenvolgend zijn opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis en nog steeds intramurale ggz nodig hebben, krijgen wel toegang, maar pas na drie jaar.
‘Verliezen geld?’ Als de cliënt uit de WMO verdwijnt en het budget gaat mee, kan er in feite nooit sprake van ‘geld verliezen’ zijn, of je moet het geheel puur financieel gedreven benaderen. Het kan ook zo zijn dat inhoudelijk de cliënt betere en meer passende zorg krijgt binnen de WLZ in plaats van nu binnen strakke budgetplafonds, volume plafonds en toetsing vanuit een soms te driftig ingezette en vermeende ‘participatiemogelijkheid’. Met misschien zelfs een zo onbewust meewerken aan meer verwardheid in de samenleving. Conclusies lijken nu wat kort door de bocht en vooral ingegeven door ‘we verliezen geld’. Of is wellicht de constatering dat het vooral een overblijfsel is bij de start WMO met een niet gestuurd historisch beleid (zorgkantoren) op zuivere GGZ-B en GGZ-C schifting voordat het ‘over de muur’ ging en dus is het deels nog ‘rommel opruimen’ uit het verleden. Daarover moet men dan wellicht met een ministerie praten, ZN of anderen. Vooralsnog lijkt de overheveling alleen maar op een reeds eerder nagelaten en vooruit geschoven, noodzakelijk uit te voeren actie.