Artikel bewaren

U heeft een account nodig om artikelen in uw profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties2

‘Getallen zijn moeilijk te begrijpen’

Mark van Dorresteijn
Is 30 procent kans op nierschade veel of weinig? Tussen de antwoorden die burgers geven en de visie van gezondheidsexperts, zitten grote verschillen. Olga Damman, onderzoeker VUmc, ontdekte samen met Daniëlle Timmermans, hoogleraar risicocommunicatie en patiëntbesluitvorming aan het VUmc, dat niet alle Nederlanders de uitslag van een gezondheidscheck goed interpreteren.
'Een verkeerde interpretatie maakt goede keuzes over gezonde leefstijl moeilijk.'
'Een verkeerde interpretatie maakt goede keuzes over gezonde leefstijl moeilijk.' - Foto: ANP

Wat hebben jullie precies onderzocht?

‘Wij hebben een groep mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden de gezondheidscheck Test uw risico laten uitvoeren en gekeken hoe zij reageerden op de uitslag. De test is een korte online vragenlijst om te bepalen welk risico mensen lopen op diabetes, nierschade of hart- en vaatziekten. De vragen gaan over leeftijd, geslacht, gewicht, buikomtrek en aandoeningen in de familie. Aan het einde van de test komt er een risicopercentage met advies uit. Boven de 20 procent wordt geadviseerd de huisarts te bezoeken. Deze kleine test geeft een goed genoeg beeld om mensen met een laag en hoog risico te onderscheiden. Vervolgens is het wel nodig om extra onderzoek bij de huisarts te doen.’

Hoe reageerden de onderzochte personen?

‘Doorgaans was het voor proefpersonen moeilijk om de testuitslag goed te begrijpen. Volgens experts uit de epidemiologie is er vanaf 20 procent een verhoogd risico met kans op fysiologische schade. Proefpersonen zagen dat heel anders en vonden zelfs risico’s van 30 of 40 procent nog wel meevallen. De uitslag werd zowel in getallen gepresenteerd als met een balk die percentueel en qua kleur oploopt van groen naar rood. Vanaf de 20 procent zitten mensen in verhoogd risico en kleurt de balk rood. Toch is niet iedereen daarvan onder de indruk. Mensen haalden bijvoorbeeld argumenten aan waarom de uitslag voor hen niet zou gelden of vonden het simpelweg niet zo’n groot risico.’

Wat begrepen de proefpersonen niet?

‘De problemen zitten dus vooral in de duiding van het risicopercentage. Een ander probleem is dat veel teksten niet aansloten bij de kennis en opvattingen van proefpersonen. De risicotest is eenvoudig beschreven en best goed ingericht voor mensen met lagere gezondheidsvaardigheden. Bij de vraag of diabetes type-2 voorkomt in de familie, staat bijvoorbeeld ook suikerziekte vermeld. Het probleem is dat de proefpersonen geen goed beeld hebben wat diabetes precies is. Ook heeft men geen helder beeld van wat abstracte termen als “risico” en “verhoogd risico” betekenen. Mensen denken soms te snel dat ze begrijpen wat er bedoeld wordt, maar dat is niet altijd het geval. Een verkeerde interpretatie maakt goede keuzes over gezonde leefstijl moeilijk.’

Wat betekent dat voor andere initiatieven?

‘In tools als het patiëntportaal of het persoonlijk gezondheidsdossier is het belangrijk om goede uitleg te geven over de gegevens om het begrip van de informatie te vergroten. Tools kunnen helpen bij het nemen van verantwoordelijkheid over keuzes. Alleen de gegevens beschikbaar maken, is vermoedelijk niet genoeg.’

De website adviseert mensen met verhoogd risico de huisarts te bezoeken. Staan huisartsen daarvoor open?

‘We hebben niet onderzocht hoe huisartsen hier tegenover staan, maar uit eerdere gesprekken en extern onderzoek weten we dat niet elke huisarts even positief is. Huisartsen die een verschil willen maken, moeten waarschijnlijk actief hun best doen om mensen met lage gezondheidsvaardigheden bij een gezondheidscheck te betrekken en blijven betrekken, want mensen met lagere gezondheidsvaardigheden hebben doorgaans geen preventieve houding. Veel van de onderzochte personen vonden het niet duidelijk waarom zij de huisarts moesten bezoeken. De huisarts heeft wel betere dingen te doen, vinden ze.’

Wat is de volgende stap?

Test uw risico bestaat nog wel, maar de focus ligt nu op een uitgebreidere test, namelijk de Persoonlijke Gezondheidscheck. De resultaten uit dit onderzoek gebruiken we om die bredere test te verbeteren. Verder loopt er nog een groot onderzoek binnen het programma Begrijpelijke Taal van het NWO. Het doel is om met al deze resultaten de communicatie en het begrip bij gebruikers te verbeteren.’

2 REACTIES

  1. Inderdaad wordt in wetenschappelijk onderzoek vaak gemeld dat iets statistisch significant is, terwijl dat hoeft niet te betekenen dat het ook klinisch relevant is. Echter, duidelijker dan ‘Met deze levensstijl heeft u 30% kans op nierschade’ kun je het volgens mij niet maken.
    Ik denk dan ook dat het geen kwestie is van dat mensen deze getallen niet begrijpen, maar dat men voor zo’n kans de levensstijl niet wil opgeven. Die kans moet kennelijk groter zijn.

  2. Lees alle reacties

Geef uw reactie

Om te kunnen reageren moet u ingelogd zijn. Heeft u nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.