Artikel bewaren

U heeft een account nodig om artikelen in uw profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

Hans Romijn: ‘Kunst staat voor verwondering’

Redacteur Zorgvisie en Skipr.
Kunst en zorg gaan hand in hand. Dat vindt Hans Romijn, afzwaaiend bestuursvoorzitter bij het Amsterdam UMC. Hij verleende actief steun aan de grootste naoorlogse kunstcollectie van Nederland, die te bewonderen is in de 40 kilometer lange gangen van locatie AMC. ‘Kunst gaat over menselijke waarde: empathie, aandacht en je inleven in een ander. Net als zorg.’
Hans Romijn,
Foto: Amsterdam UMC

Volgens Hans Romijn, internist en sinds 2016 bestuursvoorzitter van Amsterdam UMC, leidt kunst tot verwondering. ‘En verwonderen betekent vragen stellen en nadenken over de antwoorden. Dat biedt rust.’

Romijn’s favoriet

Buiten het ziekenhuis heeft Romijn een favoriet historisch kunstwerk waar hij altijd naar terugkeert: De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp, dat Rembrandt in 1632 schilderde. Bij dat werk gaan er wel tien dingen door hem heen: ‘Het terugkijken in de tijd, de start van geneeskunde, de fascinatie in de ogen van de geneesheren, de man op tafel die de doodstraf kreeg waarna zijn lichaam ter beschikking is gesteld voor de jaarlijkse openbare anatomische les… En alles staat in dat ene licht. Dat licht is net als het licht in een moderne operatiekamer: gericht op de patiënt met iedereen daaromheen. Eigenlijk heel intiem. Dat zie je ook op dit eeuwenoude schilderij. Na de operatie doet iemand het gewone licht aan en ben je opeens uit die setting, terug in de wereld.’

Rust

Hans Romijn sluit zijn medische loopbaan na 48 jaar onderwijs, onderzoek en patiëntenzorg per 1 januari 2022 af. Hij verlaat het markante gebouw dat in 1983 opgeleverd werd als het grootste gebouw van Europa. Het AMC-gebouw – een en al beton – wordt volgens Romijn door velen als lelijk ervaren. ‘Op een van de grote pleinen in het gebouw hebben we daarom het kunstwerk ‘The way to go’ van Roy Villevoye gehangen, met enorm grote foto’s van voeten. Door de vele kunstvormen in het gebouw verandert het beton voortdurend van sfeer, waardoor de bezoeker en medewerkers verrast worden en even blijven staan. Je moet een soort rust hebben om ernaar te kijken – of je krijgt het erdoor. En dan sta je opeens open voor gedachten en gevoelens waarvoor je denkt geen ruimte te hebben als je elke tien minuten een nieuwe patiënt ziet.’

Door de vele kunstvormen in het gebouw verandert het beton van sfeer. Foto: Christian van der Kooy

Kunstonderwijs

Volgens Romijn is dat de kracht van kunst. ‘Kunst staat voor menselijke waarden: empathie, aandacht en je inleven in een ander. Net als zorg. Daar hoort verwondering bij. Je kunt geen goede wetenschapper of dokter zijn zonder verwondering. Hoe je naar kunst kijkt, zo moet je naar een mens, naar je patiënt kijken. Met een open blik, dan zie je de details die je anders mist. Het zijn waardes die we als beroepsgroep nodig hebben om ons werk goed te doen.’ Daarom vindt hij kunstonderwijs aan medicijnenstudenten essentieel. ‘Kunststudenten zien iets anders dan medicijnenstudenten door verschil in achtergrond, studie, kennis. Je bewust zijn van het feit dat je kijkt vanuit je eigen context opent je vizier, je kijk op de wereld.’

Eerste hulp

De kunstcollectie in het Amsterdam UMC raakt op deze wijze zorgverleners, studenten en onderzoekers binnen de universitaire instelling, maar ook patiënten en bezoekers die met grote levensvragen rond ziekte en gezondheid binnenkomen. De kunst in het UMC-gebouw is daarom ook meer dan zomaar een verzameling kunstobjecten, het is een collectie die specifiek door de zorginstelling wordt ingezet voor de gebruikers ervan.

Romijn geeft een voorbeeld: ‘De afdeling spoedeisende hulp, vaak een kille ruimte waar het stresslevel van de wachtenden zeer hoog is, heeft bij ons een wandvullende video-installatie van Jacco Olivier die langs de muur schuift. Een Healing Environment waarbij temperatuur, kleuren en beelden rustgevend werken. Het brengt afleiding waardoor stress wordt afgebouwd, wat bijdraagt aan de zorg. Het nut van kunst moeilijk meetbaar? Misschien, maar er zijn onderzoeken genoeg met wetenschappelijke bewijzen. Neem alleen al de dalende bloeddruk bij het inzetten van muziek tijdens CT-scans bijvoorbeeld.’

Zorgvisie, kunst zorg, kunst Amsterdam UMC, Hans Romijn,
‘De SEH, vaak een kille ruimte waar het stresslevel van de wachtenden zeer hoog is, heeft bij ons een wandvullende video-installatie van Jacco Olivier die langs de muur schuift.’ Foto: Tom Haartsen

Schenking

Hoewel Romijns eigen smaak niet bepalend is voor het beleid en de collectie, schonk hij recentelijk wel een kunstwerk aan het medisch centrum: een grootscheeps lichtobject bestaande uit de woorden ‘TODAY I LOVE YOU’. ‘Vanwege het Amsterdams Light Festival hing dat een paar weken op de gevel van het UMC, dat was in de eerste covid-golf. Opeens was het weg, ik ben erachteraan gegaan om het te kunnen kopen. Ik vond het zo passen bij die periode, het was zo heftig hier in het ziekenhuis. ‘Today I love you’ is ietwat vervreemdend: ‘Hou je vandaag wel van me, morgen niet?’ Het geeft iets tijdelijks aan, het betreft het hier en nu. Maar het spreekt vooral waardering en aandacht uit voor een ander. En aandacht staat voor het leven.’

Lees ook: De rijke geschiedenis van kunst in het Amsterdam UMC.

Dit artikel is geschreven door Marian Vleerlaag in opdracht van het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA), Cultuur Oost Gelderland en Kunstloc Brabant. Zij slaan sinds 2019 de handen ineen om de kracht van kunst in de zorg onder de aandacht te brengen.

Geef uw reactie

Om te kunnen reageren moet u ingelogd zijn. Heeft u nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.