‘Dit kan zorgen voor een enorme revolutie in de gezondheidszorg’, vertelt Albert van den Berg, medecoördinator van het Health EU-programma. Meer dan negentig wetenschappers van 47 toponderzoeksinstellingen uit zestien Europese landen zijn betrokken bij het project, waaronder de Universiteit Twente. Onder leiding van de Technische Universiteit van Lausanne (EPFL) en in samenwerking met het Nederlandse Institute for Human Organ and Disease Model Technologies (hDMT), strijden de betrokken partijen voor de FET Flagship-subsidie.

Nadruk op preventie

Een medische avatar is een virtuele kopie van jezelf, waarop je je eigen persoonlijke gegevens kunt aflezen en waarmee je je gezondheid goed kunt bewaken. De avatar zal onder meer moeten leiden tot een betere behandeling en een snellere diagnose. ‘Ons voorstel is een zeer revolutionaire manier om met gezondheid om te gaan,’ vertelt Adrian Ionescu, hoogleraar nano-elektronica aan de EPFL en een van de initiatiefnemers van het project. ‘Wij bieden een mogelijke oplossing voor problemen waar het huidige zorgmodel tegenaan loopt. Het is economisch niet langer houdbaar vanwege de extreem hoge en almaar toenemende kosten.’ Albert van den Berg, directeur van MESA+ en verbonden aan de Universiteit Twente: ‘De huidige gezondheidszorg wordt elk jaar steeds duurder. Omdat het Health EU-programma een omslag maakt van reactieve naar proactieve zorg en een grote nadruk legt op preventie, kunnen veel onnodige zorgkosten worden bespaard.’

Medicatie op maat

Naast betere preventie, betere behandeling en een snellere diagnose, wil Health EU deze avatars ontwikkelen voor gerichte medicatie en behandelingen op maat. Daarbij wordt gebruikgemaakt van de nieuwste technologische ontwikkelingen, zoals kunstmatige intelligentie. Tevens wil Health EU een technologisch platform ontwikkelen dat in staat is ‘big en deep data’ te genereren. Het platform werkt met genomische en biologische gegevens die worden gekoppeld, maar ook met omgevings- en gedragsinformatie, zoals gegevens over de gewoonten en leefstijl van mensen. Voor het verzamelen van deze gegevens wil het project gebruikmaken van geavanceerde technologieën: draagbare sensoren, implantaten, nanogeneeskundige technieken en medische beeldvorming.
‘Met de plannen om digitale avatars en fysieke mensen te combineren brengt Health EU het concept van de digitale tweeling naar een ongekend, totaal nieuw niveau,’ vertelt Chris Van Hoof, directeur van Connected Health Solutions en verbonden aan het Interuniversitair Micro-Electronica Centrum (IMEC). ‘Heel veel stakeholders zijn erbij betrokken en hebben belang bij het programma. Dat maakt het enorm uitdagend’, vertelt van den Berg.

Orgaan-op-chiptechnologie

Tevens wordt gebruikgemaakt van ‘orgaan-op-chiptechnologie’, een van de belangrijkste bouwstenen van het project. ‘Medicijnen ontwikkelen kost ontzettend veel tijd en geld. Eerst moet het effect van medicijnen op dieren en vervolgens op mensen worden getest. Om de ontwikkeling van medicijnen te versnellen, is de ‘orgaan-op-chiptechnologie’ van groot belang. Dit zijn kleine testsystemen, waarin cellen of weefselstructuren worden gekweekt. Deze moeten de functies van een orgaan nabootsen. Door de methode bestaat dus de mogelijkheid om buiten het menselijk lichaam de biologische functies van een orgaan of de interactie tussen meerdere organen te testen’, aldus van den Berg. ‘Het effect van geneesmiddelen kan dan al in een vroeg stadium worden gemeten, waardoor mensen geen verkeerde medicijnen hoeven in te nemen. Tevens kan door deze technologie het aantal benodigde dierproeven aanzienlijk worden gereduceerd.’

‘Een enorme operatie’

In totaal hebben 33 projecten van universiteiten in heel Europa zich aangemeld voor de FET-Flagship-subsidie. Slechts 17 van hen, waaronder het Health EU programma, werden geselecteerd voor de tweede ronde. Van de 17 programma’s mogen er uiteindelijk zes door naar een derde en laatste ronde. Deze zes mogen een uitgebreid voorstel indienen. Uiteindelijk blijven er twee projecten over die beide een miljard euro ontvangen. Van den Berg is trots op het bereiken van de tweede ronde. ‘Uiteraard hopen we de FET Flagship-subsidie te ontvangen.’
Voordat het zover is moeten nog veel stappen worden gezet, zoals het ontwikkelen en verfijnen van de technologieën, het aangaan van samenwerkingen met deskundigen van uiteenlopende vakgebieden en het beschermen van de persoonlijke gegevens die worden verzameld. ‘Het is een prachtig en veelomvattend model. Het wordt een enorme operatie, maar desalniettemin is het programma in ieder geval een mooie aanzet voor de verandering en verbetering van het zorgsysteem’, aldus van den Berg.