Artikel bewaren

U heeft een account nodig om artikelen in uw profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

Paramedici en netwerken: van noodzakelijk kwaad naar effectieve samenwerking

Paramedici, zoals fysiotherapeuten, oefentherapeuten en diëtisten spelen een cruciale rol in het verlenen van adequate zorg. Huidige bewegingen zoals ‘De Juiste Zorg Op de Juiste Plek’, ‘Passende zorg’ en het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) versterken deze verantwoordelijkheid. Door zich te verenigen in tal van netwerken borgen paramedici de kwaliteit en samenwerking. Een mooie ontwikkeling waar professional én patiënt baat bij hebben. In theorie. Want inmiddels verdwalen paramedici in een tijdrovend, demotiverend woud aan netwerken. Waar gaat het mis?
Netwerken
Beeld: vegefox.com/Stock.adobe.com

We kunnen er niet omheen: toekomstbestendige zorg vraagt om preventie en passende zorg dicht bij huis. In deze transitie is de expertise van paramedici essentieel, bijvoorbeeld op het gebied van beweging en voeding. Om hun aandeel kracht bij te zetten, verenigen ze zich in tal van netwerken.

Drie redenen voor netwerken

De wens een patiënt optimaal te ondersteunen, is voor paramedici een sterke drijfveer om zich te organiseren. Vaak is een netwerk daarom gericht op efficiënte kennisuitwisseling, patiënteninformatie delen en afstemming van behandeling in multidisciplinair overleg.

Een netwerk is ook het voertuig voor de professionele ontwikkeling van de (eigen) paramedische beroepsuitvoering. Denk hierbij aan het gezamenlijk organiseren van scholing, ontwikkelen van kwaliteitsbeleid of het samen implementeren van innovaties.

Positionering van de beroepsgroep is een derde reden dat paramedici zich organiseren. Immers, een gebundeld geluid maakt paramedici tot serieuze gesprekspartners over urgente thema’s. Bijvoorbeeld de verhouding tussen zorgvraag en -aanbod en de mogelijkheden van paramedici om daarop in te spelen.

Feiten en cijfers

Inmiddels is er een woud aan paramedische zorgnetwerken die elkaar lokaal, regionaal en nationaal kruisen, overlappen en – onbedoeld – belemmeren. Het programma Organisatiegraad paramedische zorg (zie kader) concludeert dat een regio gemiddeld 23 paramedische netwerken bevat.

Ongeveer 71 procent van de netwerken bestaat uit professionals van één paramedische discipline (monodisciplinair) en 29 procent uit verschillende paramedische disciplines of paramedische én medische of niet-medische disciplines (multidisciplinair).

Meer dan de helft van de netwerken (59 procent) zijn specialistisch en gericht op een (groep van) aandoening(en), waar vooral fysiotherapeuten, oefentherapeuten en diëtisten een rol in spelen. Al met al is een (eerstelijns) paramedicus al gauw aangesloten bij drie tot vijf regionale c.q. landelijke netwerken.

Kluwen aan netwerken

Deze analyse legt een belangrijk knelpunt bloot: elk netwerk vraagt om investering in tijd én middelen. Denk alleen al aan verplichte scholing, contributie en deelname aan vergaderingen. Bovendien is deelname aan bepaalde netwerken steeds vaker een eis om bepaalde aandoeningen te mogen behandelen. Kortom, behalve hoge praktijkkosten en minder beschikbare behandeltijd, is ‘vernetwerking’ een flinke opgave voor de paramedici.

Ook andere zorgverleners en ketenpartners, zoals de gemeente, zien door de bomen het bos niet meer. Doordat één duidelijk aanspreekpunt ontbreekt, zijn ze veel tijd kwijt aan de zoektocht naar de juiste paramedicus en aan samenwerkingsafspraken maken over behandeling en overdracht.

Lokale en landelijke netwerken

Tegelijkertijd hebben de lokale, regionale en landelijke netwerken wel degelijk een functie waar paramedici, patiënten en ander zorgprofessionals van profiteren. Lokale uitwisseling van functionele patiënteninformatie is bijvoorbeeld bijzonder efficiënt, ook voor de afstemming met mantelzorgers en andere betrokkenen bij de directe patiëntenzorg.

Op landelijk niveau gaat er ook veel goed. Landelijke netwerken en beroepsverenigingen houden zich verdienstelijk bezig met overkoepelende activiteiten zoals richtlijnontwikkeling, kwaliteitsbeleid, onderzoek, scholing en innovatie. Ook collectieve (monodisciplinaire) belangenbehartiging is ondergebracht bij de paramedische beroepsverenigingen.

De regio is de sleutel

Om de vernetwerking met succes terug te dringen, ligt er een taak bij regionale netwerken. Bundeling en focus zijn hierbij de sleutelbegrippen; door vanuit één regionaal paramedisch netwerk te focussen op en onderling met andere zorgverleners afspraken te maken over behandeling van patiënten, verdwijnt de noodzaak voor allerlei gefragmenteerde samenwerkingsverbanden.

Bundeling schept tevens de nodige helderheid voor de zorgverlener die zoekt naar de juiste paramedicus. Het regionale netwerk kan daar eenvoudig in voorzien, bijvoorbeeld via een website. Transparantie in aanbod en vraag helpt om deze twee effectief bij elkaar te brengen, op regionaal niveau kan het gemakkelijkst een totaaloverzicht gecreëerd worden. Daarnaast kan het netwerk de ontwikkeling van multidisciplinaire behandelprotocollen stimuleren en het gebruik van (bewezen) nieuwe interventies aanjagen.

Daarbij komt dat regionale bundeling de paramedici meer zeggingskracht geeft bij beleidsvorming of in kwesties als patiëntenverplaatsing van huisartsen en specialisten naar paramedische zorg.

Aandachtspunten

Enkele aandachtspunten voor een optimale nieuwe situatie:
– Ieder regionaal netwerk dient de zorgvraag en het zorgaanbod helder in kaart te brengen. Dit  voorkomt dat paramedici zich onnodig toeleggen op een zorgvraag die er niet is en het geeft  relevante (sturings)informatie voor regionaal beleid.
– In een regionaal netwerk dienen alle disciplines vertegenwoordigd te zijn. Een representatieve vertegenwoordiging is belangrijk voor draagvlak en zeggingskracht van een regionaal netwerk. Bij voorkeur is het merendeel van de paramedici aangesloten.
– Zorg dat elk regionaal netwerk, met of zonder juridische status, een gemandateerd aanspreekpunt heeft voor bestuurlijke overleggen met samenwerkingspartners.
– Bekijk of bepaalde activiteiten onder te brengen zijn onder de vleugels van de beroepsvereniging. Nu investeren regionale netwerken vaak afzonderlijk in scholing, kennisuitwisseling en opleiding.
– Nauw contact tussen de regionale netwerken en beroepsverenigingen is essentieel voor de lobbyfunctie. Alleen dan komen regionale knelpunten of voorstellen voor beleid op een hoger niveau goed in beeld.
– Digitale gegevensuitwisseling is van wezenlijk belang. Met name binnen lokale netwerken is het goed om de mogelijkheden voor verbetering te bekijken.

Voorbeelden paramedische netwerken

Enkele paramedische netwerken die als voorbeeld kunnen dienen:
Paramedisch Platform Zuid-Kennemerland
Bestaat sinds 2020 met als doel om paramedische disciplines te vertegenwoordigen aan bestuurlijke tafels. Actief in vijf gemeenten en vertegenwoordigt 334 therapeuten. Aangesloten disciplines zijn diëtetiek, ergotherapie, fysiotherapie, logopedie en oefentherapie.

Paramedische zorggroep FleGel
Bestaat sinds 2012 en is een succesvol aanspreekpunt in de regio voor de regionale huisartsengroep en ziekenhuis St Jansdal. Actief in regio Noord West Veluwe en Zeewolde.  Aangesloten disciplines zijn: fysiotherapie, ergotherapie, diëtetiek, huidtherapie en leefstijlcoaching. Onder dit netwerk vallen verschillende themagroepen die afspraken maken met onder meer het ziekenhuis.

Paramedisch Netwerk Lelystad en Dronten (i.o)
Om in de gaten te houden: dit netwerk wordt opgezet met ondersteuning van het programma Organisatiegraad paramedische zorg. De regio kent relatief weinig bestaande paramedische netwerken en dit netwerk voorkomt dat er gefragmenteerde netwerken ontstaan.

Programma Organisatiegraad Paramedische zorg
Het programma ‘Organisatiegraad’ komt voort uit het Hoofdlijnenakkoord Paramedische Zorg 2019. In dit akkoord hebben verschillende partijen uit de paramedische zorg, Patiëntenfederatie Nederland, het Ministerie van VWS, de Nederlandse Zorgautoriteit en zorgverzekeraars uitgesproken samenwerking in de regio te bevorderen. Het programma is daarmee een concrete invulling van het landelijk initiatief  de Juiste Zorg op de Juiste Plek.

Door: Marjolein Geurts en Maurits Verweij, BeBright. Met dank aan Ruth Wouters, Ruth Redactie

Geef uw reactie

Om te kunnen reageren moet u ingelogd zijn. Heeft u nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.