Demissionair minister van VWS Hugo de Jonge neemt op 20 december 2021, de Tweede Kamer is net met Kerstreces, een controversieel besluit. Hij besluit van vier naar twee kinderhartcentra te gaan en wijst daarvoor, zonder toelichting, het UMC Utrecht en het Erasmus MC aan.

Reacties LUMC en UMCG

Het onverwachte besluit van De Jonge slaat in Groningen, Leiden en Amsterdam in als een bom. Bestuursvoorzitter Douwe Biesma van het Leiden UMC (LUMC) is verbijsterd dat De Jonge helemaal geen rekening houdt met de verstrekkende gevolgen. Ook het UMC Groningen is in totale verwaaring. ‘Het besluit is onbegrijpelijk, onverstandig en gevaarlijk’, zegt Eduard Verhagen, afdelingshoofd kinderhartchirurgie UMCG. ‘De Jonge weet dat hij zijn opvolger opzadelt met de gevolgen. Onbegrijpelijk dat de minister vlak voor zijn vertrek nog een bommetje legt.’

CAHAL

Dat het veld in dertig jaar niets heeft bereikt, zoals Hugo de Jonge beweert, klopt niet helemaal. Na het eerste rapport over de noodzaak tot concentratie in 1993 waren het LUMC en het Amsterdam UMC (destijds VUmc en AMC) de eerste die nauwe samenwerking aangingen: Centrum aangeboren hartafwijkingen Amsterdam-Leiden (CAHAL).

Commissie-Lie

De commissie-Lie, waarin internationale hartexperts zaten, adviseerde in 2009 om verder te concentreren naar CAHAL, Erasmus MC en UMCG. Toenmalig minister Ab Klink nam dat advies over, maar gaf aan maand later in 2009 alsnog een vergunning aan Utrecht. Nijmegen stopte wel met opereren. Het Radboudumc werkt intensief samen met het Erasmus MC. Daarmee is de combinatie Rotterdam/Nijmegen net iets groter dan Leiden/Amsterdam (CAHAL).

Commissie-Bartelds

In juni 2019 gaat een commissie, onder leiding van kindercardioloog Beatrijs Bartelds uit het Erasmus MC, aan de slag. Zij concludeert in mei 2021 dat concentratie absoluut nodig is. Haar rapport ‘Zorg voor patiënten met een aangeboren hartafwijking: scenario’s voor de toekomst’ geeft daarvoor twee opties: naar twee of drie centra. Voor beide keuzes noemt de commissie voor- en nadelen zonder zelf te kiezen. Ook laat de commissie zich niet uit over welke locaties dat dan moeten worden.

DC3-plan

Parallel aan de commissie-Bartelds maken umc-bestuurders een toekomstplan. Toenmalig bestuursvoorzitter Ernst Kuipers van het Erasmus MC – de huidige minister van VWS – en zijn collega-bestuurder Ate van der Zee (UMCG) nemen dat initiatief na signalen dat de hartspecialisten er zelf niet uitkomen. In het najaar van 2020 sluit het LUMC aan bij de DC3-gesprekken (Dutch Congenital Cardiac Collaboration). Op 28 juni 2021 mailt Kuipers het DC3-plan aan het ministerie van VWS, mede namens zijn collega-umc-bestuurders. Volgens hun plan gaan de kinderhartcentra van Rotterdam, Leiden en Groningen als één kinderhartcentrum functioneren. Er komt één overkoepelend bestuur om de expertise op peil te houden. Het plan voorziet in de optie om na vijf jaar naar een tweelocatie-model te groeien als mocht blijken dat dit nodig is. De ambitie van de drie umc’s is groot. Samen willen ze de beste congenitale hartzorg van Europa leveren.

Minister Kuipers

Maar als minister van VWS heeft Ernst Kuipers een andere verantwoordelijkheid. Hij verdedigt de VWS-lijn: randvoorwaarde is dat er twee centra mogen blijven voor kinderhartchirurgie. VWS volgt daarmee het advies van de IGJ, die stelt dat de keuze voor twee centra de enige manier is om te voldoen aan de volumenormen.

NZa-impactanalyse

In aanloop naar het debat met de Tweede Kamer op 17 februari kiest minister Kuipers voor een beproefde methode in de politiek. Hij koopt tijd met een onderzoek om de gemoederen tot rust te laten komen. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) gaat een impactanalyse doen naar de gevolgen van het verdwijnen van de operaties uit het UMCG en LUMC. Opvallend is dat Kuipers eventueel bereid is tot een ‘heroverweging’ over de locatiekeuze, mits het maar twee locaties zijn. De NZa zal naar verwachting na de zomer klaar zijn met het onderzoek.