Een uitkomstgerichte aanpak past volgens het RVS- advies bij patiënten met veel voorkomende, enkelvoudige problemen. De zorgvraag van de patiënt en het beoogde resultaat zijn hierbij vaak goed af te bakenen en vast te leggen in uniforme, onderling vergelijkbare uitkomstmaten.

Een dergelijke benadering werkt niet bij patiënten met een combinatie van fysieke, psychische en sociaal-maatschappelijke problemen. Doordat deze voortdurend op elkaar inwerken, zijn oorzaak en gevolg vaak moeilijk van elkaar te scheiden. “De problemen hebben een grillig en onvoorspelbaar verloop”, stelt de RVS. “Er is daarom geen eenduidig behandelresultaat dat als uitkomst kan gelden.”

Beperkt bruikbaar

De ervaringen van complexe patiënten laten zich wat de RVS betreft ook niet reduceren tot een ‘beperkte set van kwantitatieve gegevens’. “Er is dan onvoldoende aandacht voor aspecten die niet gemeten of via gesloten vragenlijsten uitgevraagd worden, maar mogelijk wel zeer relevant zijn.”

Dit betekent onder meer dat een methode als ‘Samen Beslissen’, die vaak als leidraad voor uitkomstgerichte zorg dient, niet goed bruikbaar is bij complexe patiënten. “Men verschaft de hulpvrager nu vaak generieke uitkomstinformatie”, constateert de RVS. “Dat wil zeggen, gegevens uit grote studies van vergelijkbare ingrepen. Dit type informatie is echter beperkt bruikbaar voor keuzes bij complexe zorgvragen. Vaak is onvoldoende bekend of bepaalde resultaten ook haalbaar zijn in de complexe situatie. Er zijn immers allerhande interacties te verwachten bij een opeenstapeling van interventies en bij bepaalde doelgroepen.”

Oftewel: bij complexe hulpvragen is het per definitie onmogelijk om de besluitvorming terug te brengen tot een afweging tussen enkele gelijkwaardige en eenduidige alternatieven, aldus de RVS.

Alternatief

Als alternatief voor het traject van Samen Beslissen stelt de RVS een benadering  voor die is samen te vatten als ‘Samen Begrijpen, Samen Proberen, Samen Reflecteren en Samen Leren’. De RVS heeft hierbij een continu proces voor ogen waarbij zorgverlener, patiënt en diens omgeving voortdurend zoeken naar de voor de patiënt op dat moment meest passende oplossingen. Genezing is  daarbij niet het uitgangspunt, coping is soms het hoogst haalbare. Uitkomstinformatie kan in dit proces een rol spelen, maar dan vooral als brandstof voor dialoog en voortschrijdend inzicht.

Met advies ‘Hoor mij nou!’ reageert de RVS op een eerder verzoek van VWS. In het verlengde van het programma ‘Ontwikkeling naar uitkomstgerichte zorg 2018-2022’ wil VWS weten in hoeverre de overheid  een gelijkwaardig gesprek en gezamenlijke keuze van hulpverlener en hulpvrager kan stimuleren. Of zoals toenmalig minister Bruins het eerder dit jaar verwoordde:  “Wat is er nodig om – in geval van een complexe zorgvraag – te komen tot een uitkomstgericht besluitvormingsproces, dat uitgaat van wat daadwerkelijk belangrijk is voor de desbetreffende patiënt?”

Hele context

De RVS is hier duidelijk over:  in de huidige context zijn die mogelijkheden zeer beperkt. Willen patiënten met complexe problemen daadwerkelijk gehoord worden, dan is een fundamenteel andere benadering nodig, waarin de hele context van de zorgvrager wordt meegewogen.

Lees ook:
Jan Kremer wil ‘samen begrijpen’ tegen medicalisering