De rol van serious gaming in de gezondheidszorg groeit. Zo lanceerde Sevagram in 2016 een dementiegame waarin mantelzorgers, familieleden, verzorgenden en andere geïnteresseerden kennis over de ziekte dementie konden opdoen. Een ander voorbeeld is de opkomende game tegen ouderenmishandeling. Ouderenorganisatie tanteLouise en Stichting Mentorschap West-Brabant tekenden in juni een overeenkomst voor de ontwikkeling van dit spel.
Binnen de revalidatie krijgt serious gaming ook een steeds grotere rol: het wordt gezien als belangrijk hulpmiddel om mensen te laten bewegen en te motiveren. Een voorbeeld hiervan is de Superhuman Sports Design Challenge. Hier worden combinaties gemaakt van fysieke spellen met technologie uit computergames. Onderzoeker Stephan Lukosch van de TU Delft vertelt aan ICT&health dat hij mensen van de bank af wil krijgen. ‘We baseren ons op bestaande sporten en brengen daar variatie in aan. Veel van de spellen zijn nu bijvoorbeeld gebaseerd op trefbal, omdat de technologie daar al erg geschikt voor is.’
Marlies Schijven, hoogleraar Chirurgie, in het bijzonder Serious Gaming, Simulation en Applied Mobile Healthcare, bouwde onder meer een game die mensen helpt bij revalideren. ‘De kunst van serious gaming is om de leerstof niet op een saaie manier te brengen, aangezien je mensen niet het gevoel moet geven dat ze huiswerk aan het maken zijn.’ Marlies Schijven is van mening dat de gezondheidszorg baat heeft bij serious gaming. ‘Vroeger gaf ik cursussen waarna mensen huiswerk moesten maken. Het huiswerk werd echter vaak niet gedaan en PowerPoints werden ook niet bekeken. Daarom doe ik het nu anders. Wat ik nu doe is mensen bezighouden met hun werk in de vorm van een spel. De positieve effecten zijn enorm: mensen hebben daadwerkelijk plezier in het leren en mede daardoor onthouden zij de leerstof beter en langer.’

Obstakels voor serious gaming

Volgens Rafael Bidarra, onderzoeker aan de TU Delft, is de rol van serious gaming in de gezondheidszorg wel aan het groeien, maar nog steeds behoorlijk klein. ‘Voordat een health game wordt uitgebracht moet er veel onderzoek worden gedaan. Het hele proces vergt veel tijd.’ Schijven zegt dat wetenschappelijke validatie belangrijk is. ‘Voor onzekere uitkomsten gaan we geen serious game ontwikkelen. Er mogen geen foute dingen aangeleerd worden, want dit kan risico’s met zich meebrengen. Het uitzoeken en bouwen van een game kost veel tijd en geld. Het is een lang traject en de vraag is altijd weer of het ontwikkelen van een game wel te betalen is – en zo ja – wie het dan gaat betalen’, vertelt Schijven. ‘De privacywetten maken het produceren van een serious game ook niet gemakkelijk. Er moet met heel veel rekening worden gehouden en er zijn nog veel vragen.’ 

De toekomst

Ondanks het lange proces denkt en hoopt Schijven dat serious gaming in de gezondheidszorg een nog grotere rol krijgt dan het nu heeft. ‘Er is veel meer mogelijk dan tien jaar geleden door de komst van informatie- en communicatietechnologie. Ook op het gebied van serious gaming. Zo’n game kan een heel mooi en effectief eindproduct zijn indien er rekening wordt gehouden met het onderzoek- en validatieproces. Maak je een game en ga je daarna pas kijken of het werkt, dan heeft het natuurlijk geen zin. Dat moet je al tijdens de ontwikkeling ervan doen’, aldus Schijven.

Bevordering van leren

Serious games worden ook wel gedefinieerd als videogames waarbij het vermaak een grote rol speelt, maar niet het uiteindelijke doel is. Het vermaak is slechts het middel om een serieus doel te bereiken. Het is een toegankelijke en overtuigende manier om kennis over te dragen en praktische vaardigheden te leren. Steeds vaker leveren onderzoeken concreet bewijs dat serious gaming het leren kan bevorderen. Zo zouden de elementen van een serious game zorgen voor een hogere ‘self-efficacy’, een zelfsturende houding en een hogere motivatie. In vergelijking met de traditionele manier van leren gaat het met behulp van serious games veel gemakkelijker. Serious games groeien wereldwijd elk jaar en Nederland is een belangrijke speler op het gebied van serious gaming.