Hoe is het project ontstaan?
‘De Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) heeft een Consortium Kwaliteit van Zorg. Hieronder hangen verschillende werkgroepen. Een daarvan is de Werkgroep Medicatieveiligheid. We merkten dat patiënten steeds meer verantwoordelijkheid krijgen in de zorg en een steeds prominentere rol spelen in hun genezingsproces. Daar wilden we op inspelen met het project “Medicatie in eigen beheer”. Het gaat in het project om complexe patiëntengroepen, waaronder patiënten met hemofilie, cystic fibrose, stofwisselingsziekten en oncologische aandoeningen.’
Wat is het doel?
‘Met het project willen we het aantal medicatiefouten verminderen en de therapietrouw verhogen. We vermoeden dat de overgang naar de thuissituatie beter verloopt, als patiënten zelf meer verantwoordelijkheid krijgen. In het Erasmus MC gaat het om patiënten die een nier- of levertransplantatie hebben ondergaan. Dit is een heftige patiëntengroep. Patiënten zijn relatief jong en therapietrouw is enorm belangrijk voor deze groep omdat er kans bestaat op afstoting van het orgaan. Hierdoor kan het zelfs voorkomen dat patiënten opnieuw moeten worden opgenomen.’
Wat verandert er voor patiënten?
‘Normaal gesproken krijgen patiënten bij ontslag uit het ziekenhuis een grote hoeveelheid informatie te verwerken, waaronder het medicatieschema waar zij zich aan moeten houden. Omdat de ziekenhuisapotheek en de poliklinische of openbare apotheek verschillende soorten verpakkingen gebruiken, moeten patiënten opnieuw wennen aan de medicatie die zij innemen. Het is voor patiënten vaak erg lastig om zich thuis nog te herinneren welke medicatie zij op welk tijdstip moeten nemen. In de nieuwe aanpak krijgen patiënten al snel na hun operatie de medicatie in de thuisverpakking in plaats van de ziekenhuisverpakking. De medicijnen die zij al gebruikten en eventuele nieuwe medicatie blijven daardoor voor, tijdens en na de ziekenhuisopname hetzelfde. Zij zijn vanaf dan zelf verantwoordelijk voor de inname van medicatie.’
Kunnen patiënten deze verantwoordelijkheid aan?
‘We denken dat een grote groep dat zeker kan. Binnen het project maken we gebruik van een flowchart waarmee we kunnen meten of patiënten in staat zijn om de verantwoordelijkheid te dragen. Mensen die wilsonbekwaam zijn of de Nederlandse taal niet goed spreken, zijn bijvoorbeeld niet geschikt. We controleren ook dagelijks of mensen nog geschikt zijn, dus als zij een terugval krijgen, dan nemen de verpleegkundigen het over. De patiënt moet het uiteindelijk thuis ook zelf regelen, dus het is belangrijk dat de patiënt vroegtijdig leert omgaan met deze verantwoordelijkheid. In het Erasmus MC geven we transplantatiepatiënten die dat aankunnen al dagelijks aan het begin van de dag hun medicatie die zij in de loop van de dag zelf in moeten nemen. Dat verloopt naar tevredenheid. Het is overigens ook niet zo dat patiënten nu zelf de volle verantwoordelijkheid dragen als het toch misgaat.’
Waarom krijgen patiënten niet altijd de gebruikelijke thuisverpakking in ziekenhuizen?
‘Daar ben ik wel voorstander van. We moeten proberen patiënten zoveel mogelijk de eigen medicatie te laten gebruiken. Het is alleen niet zo eenvoudig geregeld. De bekostiging van eerste en tweede lijn is gesplitst, dus er zullen gesprekken gevoerd moeten worden met zorgverzekeraars. Het doorgebruik van medicatie is vooralsnog wettelijk niet toegestaan door de gescheiden zorgbudgetten. Uiteindelijk denk ik dat we met wat schuifwerk de thuisverpakking kostenneutraal kunnen aanbieden aan de patiënt. We moeten nu eerst de resultaten van dit project afwachten voordat we een volgende stap kunnen maken.’
Wanneer verschijnen de eerste resultaten?
‘Momenteel zijn enkele umc’s, waaronder het Erasmus MC, gestart met een nulmeting om te kijken hoe de situatie nu is. Vanaf juli start het project in de umc’s. Uiteindelijk worden begin 2015 de resultaten bekend.’
