Veel mensen maken zich pas druk om hun gezondheid als ze ziek worden en doen dan alles om te herstellen. Zeker bij zorgorganisaties zou echter aandacht moeten zijn voor preventief gezond gedrag. Daar varen medewerkers, cliënten én de organisatie wel bij. Het is bovendien hard nodig, want het aantal mensen met chronische gezondheidsklachten en de zorgkosten blijven stijgen.

Investeren in gezondheid

Zorgbestuurders willen uiteraard dat medewerkers en cliënten plezier halen uit het leven en de voordelen inzien van investeren in hun gezondheid. Door hierop actief te sturen kunnen zij de kwaliteit van leven in hun organisatie verhogen. Bij een aantal zorgorganisaties wordt dit gedaan aan de hand van het begrip ‘positieve gezondheid’ van Machteld Huber met haar zes pijlers:

1. Lichamelijk functioneren: ‘ik voel mij gezond’.
2. Mentaal welbevinden: ‘ik voel mij vrolijk’.
3. Zingeving: ‘ik heb vertrouwen in mijn eigen toekomst’.
4. Kwaliteit van leven: ‘ik geniet van mijn leven’.
5. Meedoen: ‘ik heb goed contact met andere mensen’.
6. Dagelijks functioneren: ‘ik kan goed voor mezelf zorgen’.

Gezond eten

Ouderenzorgorganisaties Interzorg en Rosengaerde en revalidatiecentrum Naarderheem besteden al een aantal jaar aandacht aan gezonde en lekkere voeding. Er wordt vers gekookt met lokale en veelal biologische producten. Cliënten eten meer, krijgen meer eiwit en voedingsstoffen binnen, blijven beter op gewicht, en hebben minder supplementen nodig. De kosten van het eten nemen nauwelijks toe doordat er minder verspilling is. Bovendien worden hiermee op andere vlakken, zoals medicijnen, kosten bespaard.
In het Radboudumc krijgen patiënten zes keer per dag kleine porties gezond eten. Het herstel is hierdoor aantoonbaar bevorderd en de ligduur verkort. Het Radboudumc heeft ook aandacht voor medewerkers. Zij krijgen binnen het programma Healthy Professionals een persoonlijke coach aangeboden om hun leven gezonder in te richten. Zo leren en ervaren ze wat gezonde voeding voor hen kan doen en kunnen ze hierin een voorbeeld zijn voor elkaar en voor patiënten.

Stress beheersen

Omdat stress grote impact heeft op iemands mentale welbevinden, presenteerde GGZ Nederland vorig jaar de app ‘Zorg voor minder stress’, die medewerkers concrete tips geeft. Ook de Jeugdzorg zet diverse stressmeters in, ondersteund door een app die medewerkers helpt stress te herkennen en te verminderen. Dergelijke apps zouden ook voor bepaalde cliëntengroepen interessant kunnen zijn.
Het Deventer Ziekenhuis gebruikt positief taalgebruik om patiënten te helpen ontspannen voor en tijdens een ingreep, waardoor ze daadwerkelijk minder pijn ervaren. Het Erasmus MC gebruikt hiervoor muziek.

Leef- en werkplezier omhoog

Tien zorgorganisaties, waaronder Zorggroep Elde, werkten de afgelopen twee jaar met het Leefplezierplan waarin de wensen en behoeften van bewoners centraal staan. De handreiking van Leyden Academy helpt zorgorganisaties om niet alleen het leefplezier van bewoners te verhogen, maar ook de speelruimte in het werk van zorgverleners. Dit kan helpen om het verloop van medewerkers in de sector (circa 8,1 procent in 2018) te verlagen.

En nu uw organisatie!

Deze voorbeelden zijn eenvoudig na te volgen binnen uw eigen organisatie. Wees creatief en betrek iedereen bij uw plannen. Vier tips om vandaag te beginnen:

1. Zorg voor een gedeelde motivatie. Maak duidelijk waarom uw organisatie wil investeren in gezondheid en kies concrete doelen. De kosten gaan altijd voor de baten uit en veranderen vergt tijd. Kleine successen helpen dit proces te versnellen. Zo kunnen aanpassingen in voeding of beweeggedrag snel voel- en meetbaar zijn in werkverzuim, energieniveau of kwaliteit van leven.
2. Lever maatwerk en maak keuzes. De cliënt- en medewerkerspopulatie verschillen per organisatie en dus ook de gezondheidsuitdagingen. Toch valt wel degelijk veel te leren van bestaande initiatieven elders. Achterhaal welke interventies echt verschil maken; alles in één keer veranderen is geen haalbare kaart.
3. Geef als bestuurder het goede voorbeeld. Bij Björn Borg in Zweden is elke medewerker verplicht op vrijdag (onder werktijd) mee te doen aan gezamenlijk sporten. De directeur gaat voorop en promoot zo het belang van beweging. Ook binnen uw organisatie hebben bestuur en management een sleutelrol in succesvolle veranderingen.
4. Maak een brede businesscase. Bekijk welke effecten de stimulering van gezondheid heeft op uw bedrijfsvoering, medewerkers, cliënten en externe stakeholders. Gezondere werknemers en cliënten vragen een investering in voeding, maar betekenen winst op andere punten. Denk aan bewoners die minder vaak vallen of werknemers die langer bij uw organisatie blijven.

Kortom, er zijn tal van mogelijkheden en genoeg redenen om aan de slag te gaan met positieve gezondheid. Vitaliteit draagt bij aan het leefplezier van zorgbehoevenden en het werkplezier van zorgverleners. Dat is hard nodig om goede zorg in stand te houden.

Simon Heesbeen & Eva de Groot zijn beiden adviseur bij Berenschot