Het is misschien wel een van de meest gestelde vragen vóór een operatie: “Dokter, wanneer kan ik weer aan de slag?”. Alleen al daarom is de zogenaamde ‘tijd tot werkhervatting’ (oftewel RTW – Return to Work) zo’n belangrijk begrip voor behandelend artsen. Want het maakt voor een patiënt natuurlijk een groot verschil of het herstel na een ingreep een week duurt of zes maanden. Om nog te zwijgen over de bedrijfsarts of werkgever, die óók graag wil weten wanneer een medewerker weer inzetbaar is.

Delicate balans

Het probleem bij hand- en polsoperaties is dat je eigenlijk geen algemene uitspraken kunt doen over de RTW. De hand is een van de meest complexe onderdelen van het menselijk bewegingsapparaat. Mede daardoor zijn er heel veel aandoeningen en trauma’s mogelijk, waar weer heel veel behandelmethodes en ingrepen voor zijn, die allemaal een eigen hersteltijd vergen. “Als jij alleen maar je wijsvinger uitstrekt om naar de klok te wijzen, gebruik je al zeven verschillende spiergroepen en pezen,” zegt handchirurg Sebastiaan Souer van Xpert Clinics. “Dat maakt de hand zo fascinerend, maar ook uitdagend voor artsen. Want als je ingrijpt, moet je ook die delicate balans tussen pezen en spieren herstellen. Omdat we bij Xpert Clinics geloven in een multidisciplinaire aanpak doen we dat vrijwel altijd in samenspraak met een handfysio- of ergotherapeut. Maar omdat er zoveel variabelen in het spel zijn kan de RTW verschillen van ingreep tot ingreep.”

Om meer inzicht te krijgen in de hersteltijden na een operatie werkte Souer onlangs mee aan een onderzoek met de titel ‘Werkhervatting na electieve handchirurgie’, een analyse van de Return To Work bij 30 van de meest voorkomende ingrepen bij hand- en polsaandoeningen. Daarvoor maakten de onderzoekers gebruik van de data van ruim 15.000 patiënten met betaalde arbeid die tussen 2011 en 2021 polschirurgische behandelingen ondergingen bij een kliniek van Xpert Clinics.

Overzicht

Nu zal niemand verbaasd opkijken dat volgens het onderzoek de mediane hersteltijd per ingreep aan hand of pols aanzienlijk kan verschillen (van 0 tot 12 weken). Ook de algemene conclusie dat patiënten met licht lichamelijk werk twee tot drie keer sneller terugkeerden naar het werk dan mensen die zware lichamelijke arbeid verrichten ligt in de lijn der verwachtingen. De echte meerwaarde van het onderzoek is dat er voor het eerst een groot overzicht is gemaakt van de RTW bij hand- en polsoperaties voor álle betrokkenen – patiënten, werkgevers, maar ook bijvoorbeeld bedrijfs- en huisartsen, van wie je niet kunt verwachten dat ze al die data en kennis zelf in huis hebben. “Mensen die hier bij Xpert Clinics binnenkomen zijn vaak al behandeld in de eerste lijnzorg” zegt Souer. “Met dit onderzoek kan een huis- of bedrijfsarts bijvoorbeeld alvast verwachtingen ten aanzien van werkhervatting managen bij een patiënt met een specifiek handprobleem. Ook zou men voordeel kunnen halen uit het combineren van deze data met een arbeidsdeskundig onderzoek voor een versneld RTW. Dit is al aangetoond bij patiënten die een knie vervangende operatie hebben ondergaan (Strijbosch et al Journal of Occupational Rehabilitation, September 2025). Wij op onze beurt kunnen de patiënt na een operatie duidelijk laten zien waar hij of zij zit in het herstelproces, en of dit herstel volgens verwachting verloopt. En zo zijn er nog tal van mogelijkheden om met deze gegevens de zorg te verbeteren.”

Het overzicht maakt het ook makkelijker om een kosten-batenanalyse te maken. “Als behandelend specialist mag je geen oordeel uitspreken over de vraag of iemand weer mag werken,” zegt Souer. “Maar als ik nascholingen doe voor bedrijfsartsen, krijg ik altijd vragen uit de zaal: hoe lang zijn ze er uit bij die en die ingreep? Wanneer kunnen we ze weer belasten? Ik begrijp dat perspectief heel goed. Als het hersteltraject bijvoorbeeld heel lang en gecompliceerd is, kun je overwegen om niet te opereren maar het werk aan te passen. Maar ook bijvoorbeeld een zelfstandige heeft recht op duidelijkheid: het gaat niet alleen maar om die ene ingreep van een half uur; daarna volgt een heel traject waarin je misschien wel een paar maanden niet kunt werken. Is dat het waard? Een patiënt moet zelf die afweging kunnen maken; wij kunnen alleen onze observaties delen.”

Waarde-gedreven zorg

Zoals het onderzoek indirect duidelijk maakt, gelooft Xpert Clinics in de kracht van data. Maar ‘data-gedreven’ zorg zou je uiteindelijk ook kunnen zien als waarde-gedreven zorg, denkt Souer. “Zo’n overzicht van de RTW na handchirurgie past bij onze filosofie dat je het samen doet met de patiënten. Je vraagt iets van ze – ze vullen vragenlijsten in en we houden hun gegevens bij – maar daar krijgen ze ook iets voor terug, in de vorm van goede zorg en duidelijke informatie.”