Binnen de zorg zijn ieder jaar 27 duizend stagiaires uit het middelbaar beroepsonderwijs (MBO) werkzaam.

Verplichting

Op grond van de Arbo-wet dient de stageverlener deze groep te beschermen tegen beroepsrisico’s, zoals met name besmetting met hepatitis B.

Vaccinatieprogramma

“Het risico is gerelateerd aan het werk, dus is er vanuit de Arbo-wet een duidelijke verplichting bij de werkgever”, stelt coördinator Paula van Leeuwen van het Nationaal Hepatitis Centrum. Zeker als het om kortdurende stages gaat, wordt deze verplichting in de praktijk weinig nageleefd. Een praktisch probleem daarbij is dat vaccinatieprogramma’s langer duren dan de feitelijke stage.

Geen arbeid

Wil een stagiair beschermd aan een stage beginnen, dan moet er maanden voor aanvang van de stage geënt worden. De betrokken brancheverenigingen in de zorg vinden derhalve dat het vaccinatiebeleid primair een verantwoordelijkheid van de opleidingsinstellingen is. “Een stage is geen arbeid”, zegt woordvoerder Sjoerd Beumer van de NVZ vereniging van ziekenhuizen. “Er is dus ook geen sprake van verantwoordelijkheden die voortvloeien uit een arbeidsovereenkomst. Dus zijn de onderwijsinstellingen de logisch plek om dat te doen.”

Kosten

De instellingen wijzen inmiddels wel op de verplichtte vaccinatie, maar wentelen de kosten veelal af op de leerlingen. Voor een hepatitisvaccinatie bedragen die al snel 125 euro. Met de opmars van ziektes als tbc wordt ook de vaccinatiegraad voor verpleegkundige en verzorgende beroepen zwaarder. Sommige instellingen eisen naast een hepatitisinenting ook al een Mantoux-prik.

Risico’s

Volgens Van Leeuwen is deze rekening extra wrang, aangezien de vaccinatie van artsen in opleiding wel geregeld is. “Er is sprake van rechtsongelijkheid,”aldus Van Leeuwen. “Want die hoeven geen cent te betalen. Ook mensen met wisselende seksuele contacten, drugsgebruikers of HIV-patiënten worden op grond van een lifestylerisico gratis gevaccineerd.”

Kwetsbaar

Hoe groot het besmettingsgevaar voor stagiaires is, is lastig vast te stellen. Uit recent onderzoek blijkt wel dat jaarlijks tussen de 500 en 1000 Nederlanders sterven aan hepatitis B en dat het aantal besmettingen stijgt. “Door onervarenheid op meerdere fronten zijn stagiaires een kwetsbare groep”, stelt Van Leeuwen. “Bovendien verrichten ze vaak prikhandelingen die niet in het functieprofiel omschreven staan.”

Oplossing

Pogingen om het probleem op te lossen zijn tot op heden op niets uitgelopen. Het ministerie van VWS ziet niets in een centraal inentingsfonds, het ministerie van Onderwijs vindt het een arbo-kwestie die bij het ministerie van Sociale Zaken thuishoort en SoZa verwijst voor het toezicht op de naleving van de Arbo-wet naar de Arbeidsinspectie. Ook pogingen om op lokaal niveau collectieve afspraken te maken tussen zorg- en onderwijsinstellingen hebben weinig opgeleverd. De MBO Raad ziet dan ook geen andere oplossing dan volgend jaar de vuistregel in te voeren “geen vaccinatie, geen stage”.

Tekort

Van Leeuwen hoopt dat het dreigende tekort aan zorgpersoneel in dit opzicht een handje meehelpt. Als zorginstellingen hun werkgeversverantwoordelijkheid niet nemen, lopen ze het gevaar dat een groeiend aantal potentiële stagiaires afhaakt en daarmee voor de zorg verloren gaat. (PvdP)