Minister Bruno Bruins voor Medische Zorg en Sport investeert 70 miljoen euro in uitkomstgerichte zorg voor de periode 2018-2022. Uitgangspunt is dat een goede behandeling moet passen bij de persoonlijke situatie van de patiënt. En dat kan voor iedereen anders zijn, aldus de minister. Arts en patiënt moeten volgens hem samen kunnen beslissen wat voor die persoon de beste behandeling is en waar de kwaliteit het beste is.
Samen beslissen
Om de ontwikkeling van uitkomstgerichte zorg te stimuleren, worden de komende jaren stappen gezet. Deze vallen onder de volgende hoofdlijnen:
- Verzamelen van wetenschappelijke kennis over de kwaliteit van leven van de patiënt na de behandeling en het bieden van inzicht in de uitkomsten van die behandeling.
- Versterken van het samen beslissen van arts en patiënt op basis van de uitkomstinformatie.
- Het vergroten van de flexibiliteit in de zorg zodat er meer ruimte is voor persoonlijke behandeling op maat.
- Toegang bieden tot uitkomstinformatie voor zowel patiënt als zorgverleners.
Prostaatkanker
De minister zegt hierover dat uitkomstinformatie over meer gaat dan de medische feiten alleen. ‘Bij patiënten met prostaatkanker bijvoorbeeld wordt kwaliteit nu onder meer afgemeten aan overleving. Terwijl uitkomsten die ook relevant zijn voor de arts en de patiënt, zoals incontinentie of erectiestoornissen, tot nu toe buiten beeld bleven.’
Van belang is volgens Bruins om samen te kijken naar alle mogelijkheden, en de voor- en nadelen van de verschillende behandelmogelijkheden daarna te bespreken. Dus met de patiënt de juiste keuze te maken die aansluit bij de behoefte van die persoon. Bruins: ‘Dat klinkt heel logisch, maar we staan nog aan het begin van deze ontwikkeling. Daar gaan we komende jaren werk van maken, samen met artsen en patiënten.’
Standaarden
De beslissing van de minister om geld te reserveren voor uitkomstgerichte zorg past in een trend. Zorginstituut Nederland voert de komende jaren het programma Uitkomstinformatie voor Samen beslissen uit. Hierin wordt gewerkt aan tools om Samen beslissen in de praktijk mogelijk te maken.
Deze tools moeten het voor patiënten en zorgverleners mogelijk maken om uitkomstinformatie te verzamelen, te analyseren en te delen. De omgang met data, benodigde standaarden, de mogelijke infrastructuur en eventueel benodigde applicaties worden nader onderzocht.
Tweede consult
Om deze gezamenlijke besluitvorming goed te regelen is organisatorisch veel nodig, waaronder vaak een tweede consult. ‘Zorgprocessen zijn nu zo ingericht dat tijdens het consult ook een beslissing wordt genomen. Volgens het nieuwe model krijgt de patiënt een keuzehulp en wordt de beslissing genomen tijdens het volgende consult. Zorgprocessen zijn daar nu vaak niet op ingericht,’ aldus aios Michiel Hageman hierover eerder in Zorgvisie.
Volgens Angela Coulter, een Britse expert op het gebied van shared decision making, hebben veel artsen het nog moeilijk met het concept van Samen beslissen. ‘Patiënten krijgen heel vaak niet de juiste informatie,’ aldus Coulter. ‘Dokters zijn goed in het uitleggen, maar ze informeren onvoldoende over de verschillende behandelopties en de voor- en nadelen die daaraan vastzitten. Bovendien zit het in hun systeem verankerd om medische beslissingen voor de patiënten te nemen. Zij weten immers wat goed is voor patiënten. Daar zijn ze voor opgeleid.’
NFK vindt de uitkomsten van patiëntenvragenlijsten, zoals de PROMs (Patient Reported Outcomes Measures) en PREMs (Patient Reported Experience Measures) een waardevolle vorm van uitkomstinformatie voor de patiënten zelf en in de spreekkamer. De antwoorden geven namelijk inzicht hoe de gezondheid wordt ervaren en de ervaringen, tevredenheid van patiënten. Daardoor weten zorgverleners beter hoe het met hun patiënten gaat, wat zij vinden van de geleverde zorg en of de zorg effectief is. Zo kan de behandeling in overleg worden aangepast op de behoefte van de patiënt (Samen Beslissen) en is er meer aandacht voor psychosociale zorg.
Nederlandse Federatie van kankerpatiëntenorganisaties (NFK) voert tot het einde van het jaar een bewustwordingscampagne richting patiënten met kanker om hen te stimuleren de vragenlijsten in te vullen die zij van hun ziekenhuis ontvangen. De campagne loopt reeds op oncologische afdelingen van het Catharina Ziekenhuis (longkanker) in Eindhoven, Haaglanden Medisch Centrum (borstkanker en gynaecologische kankers), OLVG in Amsterdam (borstkanker), Radboudumc in Nijmegen (hoofdhalskanker) en UMC Utrecht (radiotherapie: borstkanker, rectumkanker en botuitzaaiingen). Ook andere oncologische ziekenhuisafdelingen kunnen zich aansluiten. Op de website nfk.nl/promprem staat meer informatie en zijn de middelen vrij te downloaden, zoals een animatievideo voor op de schermen in de wachtkamer en op de website.