Dat beeld komt naar voren in het het rapport Krakende ketens in de zorg voor kwetsbare ouderen van de Sigra, de stichting waarin Amsterdamse zorginstellingen samenwerken. Zorg, op de juiste plek, met voldoende gekwalificeerd personeel, dat informatie uitwisselt en zo onnodige ziekenhuisopnames voorkomt. Dat is de ideale situatie. Maar de werkelijkheid is anders. De Sigra luidde twee jaar geleden al de noodklok over ouderen die het thuis even niet meer redden en vaak onnodig in het ziekenhuis belanden. Dat is mede het gevolg van het beleid om ouderen langer thuis te laten wonen.

Data ELV-plekken is onvolledig
De Sigra heeft als eerste stap geprobeerd om de behoefte aan tijdelijke opvang in verpleeghuizen, in de vorm van eerstelijns verblijf (ELV) en geriatrische revalidatiezorg, te kwantificeren. Maar dat is niet gelukt. Er is in november 2016 een steekproef geweest van drie weken, maar van de seh’s en de huisartsen is onvoldoende respons gekomen. Ze hebben geen informatie aangeleverd over het aantal doorverwijzingen. De data is niet alleen onvolledig, maar ook nog eens onbetrouwbaar. Het registratiesysteem POINT dat ziekenhuizen en verpleeghuizen gebruiken wordt niet altijd gebruikt volgens regionale afspraken. Bovendien blijken er interpretatieverschillen tussen de verschillende zorgdomeinen. Harde conclusies trekken over de capaciteit aan tijdelijke opname in verpleeghuizen is daardoor niet mogelijk. Volgens de Sigra is er wel een breed gevoelde urgentie om betere data te verkrijgen.

Delen patiënten-informatie is obstakel
Opvallend is dat huisartsenposten (HAP) niet beschikken over juiste, actuele en volledige patiënten-informatie, omdat zij werken in andere systemen dan de reguliere huisarts. Ook ambulancediensten kunnen niet bij de medische gegevens over patiënten van de huisartsen en de wijkverpleging. De Sigra adviseert huisartsen om meer patiënten toestemming te vragen voor het Landelijke Schakelpunt, zodat het opvragen van informatie makkelijker is. Wijkverpleging, huisartsen, HAP’s en ziekenhuizen doen er goed aan om betere afspraken te maken over de beschikbaarheid van patiënten-informatie, stelt de Sigra.

Huisartsenpost ’s nachts dicht
Opmerkelijk is dat alleen de HAP’s in Amsterdam-Oost en -West in de nachtelijke uren open zijn. In de andere stadsdelen is dan alleen de seh beschikbaar voor acute zorg, waardoor meer ouderen met complexe problematiek in het ziekenhuis belanden. Huisartsen en HAP’s hebben onvoldoende zicht op de mogelijkheden voor tijdelijke opvang in verpleeghuizen als een opname in het ziekenhuis niet nodig blijkt, terwijl zij wel de rol van verwijzer hebben. Maar ook als zij de weg wel kennen, dan is het buitenkantoortijden lastig om een ELV-plek te regelen. Bovendien moeten zij het afleggen tegen ziekenhuizen, omdat die via POINT snel inzicht hebben in de beschikbare ELV-plekken.

ELV regelen vanaf seh
Ook seh’s beschikken, vooral buiten kantoortijden, niet over juiste, actuele en volledige patiënten-informatie vanuit huisartsen en wijkverpleging. Dit kan leiden tot onnodige verwijzingen. Seh’s zijn ook niet ingericht op een multidisciplinaire aanpak van de ouderenproblematiek. Bij de triage draait het vaak om opname in het ziekenhuis of niet. Aangezien opname in het ziekenhuis makkelijker is te organiseren dan verwijzing naar wijkverpleging of tijdelijke opname in verpleeghuizen, leidt dit tot onnodige ziekenhuisopnames. Ook komt het voor dat patiënten naar huis worden gestuurd zonder wijkverpleging, terwijl die wel nodig is. Thuiszorg en tijdelijke opvang in verpleeghuizen zouden vanaf de seh geregeld moeten kunnen worden, stelt de Sigra. In het OLVG Oost gebeurt dit al.

Beter delen patiënten-informatie
De Sigra heeft per zorgdomein een rijtje met belangrijkste aanbevelingen gedaan, waar zorgorganisaties zelf mee aan de slag moeten. Daarnaast zijn er zaken die de Sigra oppakt. Zo moet er één loket komen waar alle zorgpartijen informatie kunnen vinden over het aantal beschikbare ELV-plekken. Ook moet de vroegsignalering verbeteren door betere samenwerking tussen huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde. In 2018 gaat de Sigra analyseren wat de grootste pijnpunten zijn rondom actuele en volledige patiënten-informatie en veilige informatieoverdracht.