Hoe de ACM zulke afspraken beoordeelt, is een actueel onderwerp vanwege het VWS-programma Juiste Zorg op de Juiste Plek. De ACM noemt de vijf voorwaarden in haar recente, helder geschreven, consultatiedocument van negen pagina’s. Met de eerste begint deze blog. De vier andere zijn:
- Afspraken tot verplaatsing van zorg en de daarmee nagestreefde concrete doelstellingen zijn onderbouwd;
- Bij het komen tot een afspraak voor verplaatsing van zorg is sprake van volwaardige betrokkenheid van zorgaanbieders, zorginkopers en patiëntenorganisaties;
- De gemaakte afspraken gaan niet over het beperken, verhinderen of anderszins bemoeilijken van toetreding van nieuwe marktpartijen en/of uitbreiding van activiteiten;
- De afspraken tot verplaatsing van zorg, de nagestreefde doelstellingen alsmede de wijze waarop deze meetbaar en (achteraf) toetsbaar zijn, zijn transparant en openbaar.
Nuttige voorwaarden
Ik sta volledig achter deze vijf voorwaarden. Want het regiobeeld (voorwaarde 1) moet zijn gedeeld met onder meer patiëntenorganisaties. Bij de voorbereiding van de afspraken moeten deze organisaties volwaardig zijn betrokken (voorwaarde 3). En zijn de afspraken eenmaal gemaakt, dan moeten ze openbaar en te toetsen (voorwaarde 5) zijn. Voorwaarde 2 verhindert het bestuurlijke kwartetten waarbij zorgaanbieders alleen maar taken ruilen om de omzet van elke aanbieder financieel gelijk te houden. Nee, er moeten inhoudelijke doelstellingen aan de orde zijn. Voorwaarde 4 is erop gericht slecht bestuurlijk gedrag tegen te gaan, namelijk gezamenlijk verhinderen dat nieuwkomers zich in de regio vestigen.
Regiobeelden maken
Op dit moment is onduidelijk wat een regiobeeld inhoudt. Goede voorbeelden ontbreken. Voor het maken van regiobeelden heeft het RIVM wel reeds standaardgegevens beschikbaar. Die vragen om oordeelsvorming in de regio, ook bij patiëntenorganisaties. Welke RIVM-cijfers zijn verontrustend en welke niet? Zijn er in de regio aanvullende data beschikbaar? Daarna kan besluitvorming plaatsvinden over regionale doelstellingen. Met de RIVM-gegevens kunnen de patiëntenorganisaties met een onderbouwd eigen oordeel komen over regiobeelden.
Regionale patiëntenorganisatie
De meeste patiëntenorganisaties zijn thans georganiseerd op nationaal niveau. Alleen Zorgbelangorganisaties, enkele ouderenbonden en de Flevolandse Patiënten Federatie werken regionaal. Dit moet anders. Want gezondheidsbeleid komt tegenwoordig meer op regionaal dan op nationaal niveau tot stand. Juiste Zorg op de Juiste Plek versterkt deze trend. Dit betekent een transformatie van de patiëntenbeweging.
Het ACM-document zie ik als een voorzet die regionale patiëntenorganisaties kunnen inkoppen. Moeten ze wel geld hebben om hun achterbannen te raadplegen, eigen vragenlijstonderzoek te doen en veelzeggende verhalen te verzamelen over noden en wensen van patiënten. Ik denk aan een bedrag van 1 euro per jaar per regio-inwoner. Democratie in de zorg mag best een beetje geld kosten.
