‘Zorgen dat’ dus. Vanaf 2015 algemeen geaccepteerd als dé zorgopdracht’. En iedereen wist gelijk wat het betekende. Dat vind ik altijd zo grappig. Een nieuwe term wordt geïntroduceerd en iedereen doet het voortaan. Maar wat is dat dan wat iedereen voortaan doet?

Voor de behandelkundige professionals veranderde er niet zo veel met de introductie van het adagium ‘zorgen dat’. Ik zorg ervoor dat uw been weer bruikbaar is, is niet veel anders dan ik zorg dat uw been weer bruikbaar is. Het verschil zit ‘m wellicht vooral in: ik zorg dat ik nog beter dan voorheen geen onnodige dingen doe.

Zelf of samen doen

Voor de verzorgkundige professionals lag dit wel een beetje anders. Verzorgkundige zorg betreft al die activiteiten die een mens normaal gesproken zelf en/of samen met naasten doet, maar wat tijdelijk of blijvend niet lukt door een beperking of ziekte. Ik zorg voor u zolang uw been het niet doet wordt met ‘zorgen dat’ iets als Ik zorg dat er iemand voor u zorgt zolang uw been het niet doet. Het is dan ook niet vreemd dat de vertaling van ‘zorgen dat’ bij veel verzorgkundige professionals iets werd in de trant van Ik zorg dat u het zelf doet. Zeker als het ook nog gekoppeld werd aan ik zorg dat ik geen onnodige dingen doe.

Voor jezelf mogen zorgen

Op dit moment zie ik iets vergelijkbaars gebeuren met ‘reablement’. Een prima Scandinavisch concept om onnodige zorgafhankelijkheid tegen te gaan. Ik zou het geweldig vinden als ik als patiënt, net als in Denemarken, het recht had om in de eerste periode na een ongeval of ziekte waarbij ik dreig afhankelijk te worden van zorg, samen met een professional mijn mogelijkheden mag onderzoeken en de voor mij juiste hulpmiddelen kan krijgen om zo onafhankelijk mogelijk te blijven. Dat ik weer de dingen kan doen die ik voor dat ongeval of die ziekte gewoon zelf deed. Misschien iets aangepast, maar toch. Net als de meeste mensen (een enkeling daargelaten), doe ik wat ik zelf kan doen gewoon het liefst zelf. Zonder bemoeienis van een ander, hoe goed bedoeld ook. Dat Deense recht om weer voor jezelf te mogen zorgen, geldt voor iedereen, ook als je honderd bent. Het sluit aan op de potentie om voor zichzelf te kunnen zorgen.

Onnodige zorgafhankelijkheid bestrijden

Maar dat is nu net bij verpleeghuisbewoners veelal niet het geval. Geheel of gedeeltelijk voor zichzelf kúnnen zorgen. Ik begrijp dan ook niet dat men in sommige Nederlandse verpleeghuizen aan het ‘reablen’ is. De enige verklaring die ik kan vinden is de taal. ‘Reablement bestrijdt onnodige zorgafhankelijkheid’ lijkt te worden opgevat als ‘reablement bestrijdt zorgafhankelijkheid’. Zonde van alle aandacht, tijd en geld. Plus bijkomende frustraties van cliënten, naasten en medewerkers. Wat is er eigenlijk op tegen als verzorgkundigen in verpleeghuizen in hun beperkte beschikbare tijd weer eens gewoon gingen ‘zorgen voor’? Taal is een raar ding.

Door Lineke Verkooijen, gepromoveerd op Ondersteuning Eigen Regievoering en voormalig verpleegkundige, docent en lector