Overbelasting van de mantelzorger ligt in die laatste periode nog meer op de loer. Daarom is goede ondersteuning essentieel. Vrijwilligers kunnen daarbij een belangrijke rol spelen, door tijdelijk zorgtaken over te nemen of een luisterend oor te bieden. Helaas worden deze vrijwilligers vaak nog niet op tijd gevonden. VTPZ Nederland, koepelorganisatie voor vrijwilligers in de palliatieve terminale zorg, wil dat hier verandering in komt.

Positie mantelzorger

Onlangs publiceerde de regering de Mantelzorgagenda. Doelstelling is vooral de positie van de mantelzorger te versterken. Er is nog te vaak sprake van overbelasting van mantelzorgers. Dat komt mogelijk doordat mantelzorgers tegelijkertijd vele taken en rollen moeten combineren en niet of in een te laat stadium in contact komen met mantelzorgondersteuning. De staatssecretaris constateert dat het aanbod aan respijtzorg – waarbij de taken van de mantelzorger tijdelijk worden overgenomen, zodat deze tot rust kan komen – versnipperd en onbekend is. Dat is iets wat wij in de praktijk herkennen.

Vrijwilligers

In Nederland zijn ruim 13.000 vrijwilligers betrokken bij mensen in de laatste levensfase. Zij nemen taken van de mantelzorger over, zodat die even tijd voor zichzelf heeft, of ze waken ’s nachts, zodat de mantelzorger een nacht door kan slapen. Ook bieden ze emotionele steun, aan de cliënt, maar ook aan de mantelzorger. Veel mensen weten niet dat er een beroep op deze vrijwilligers kan worden gedaan.

Meer zorgverlener dan partner

Het komt helaas regelmatig voor dat vrijwilligers te laat worden ingezet. De mantelzorger is dan al overbelast geraakt. Vaak krijgen vrijwilligers die nu ingezet worden, te horen: ‘Had ik maar eerder geweten dat deze vorm van ondersteuning bestond’. Ook gebeurt het dat mensen overlijden binnen 24 uur nadat een verwijzing naar de vrijwilligersorganisatie is gedaan.
VPTZ Nederland hoort veel verhalen van mantelzorgers die het huis niet uit durven, omdat ze hun stervende geliefde niet alleen willen laten, die ’s nachts niet kunnen slapen, die meer zorgverlener zijn dan partner of kind en geen ruimte hebben om bezig te zijn met het naderende afscheid.

Samenwerking noodzakelijk

Er zijn voldoende geschoolde vrijwilligers beschikbaar: zij worden alleen niet altijd op tijd gevonden en ingeschakeld. Het is heel belangrijk dat er verandering komt in deze situatie. Zorgprofessionals, Wmo-consulenten en mantelzorgondersteuners zouden eerder en vaker moeten doorverwijzen naar vrijwilligersorganisaties. Hiervoor is een goede samenwerking in de hele zorg- en welzijnsketen een cruciale voorwaarde. Juist in gezamenlijkheid kunnen de formele en informele zorg zorgen voor een goede laatste levensfase, waarin de mantelzorger de ruimte heeft om afscheid te nemen. Samen kunnen we eraan bijdragen dat mantelzorgers niet alle zorg zelf hoeven te dragen.

Door: Carla Aalderink, directeur VPTZ Nederland