Want terwijl het aantal mensen met mentale gezondheidsproblemen blijft toenemen, staat de ggz met de rug tegen de muur. Wachttijden lopen op, behandelaren bezwijken onder de druk en beleid lijkt vooral te draaien om het herverdelen van schaarse capaciteit. Maar wat als we de metafoor van zwemles gebruiken om mentale veerkracht systematisch en preventief aan te leren?
Zwemles als blauwdruk
Een zwemles is meer dan een paar baantjes trekken. Het is een zorgvuldig opgebouwd programma: watergewenning, basisvaardigheden, techniekontwikkeling, kledingzwemmen en tenslotte diplomazwemmen. Het draait om routine, herhaling, positieve bekrachtiging en spelenderwijs leren. Het doel? Een kind leert zichzelf te redden in het water én beleeft er plezier aan.
Mentale gezondheid
Stel je nu een vergelijkbaar traject voor, maar dan gericht op mentale gezondheid:
- Watervrij worden = leren omgaan met emoties en spanningen.
- Drijven = rust vinden in jezelf.
- Zwemslagen = assertiviteit, zelfkennis en stresshantering.
- Kledingzwemmen = oefenen met echte tegenslagen.
- Afzwemmen = zelfstandig mentale veerkracht toepassen.
“Mentale gezondheid begint, net als zwemmen, met vertrouwen, oefenen en weten dat je gedragen wordt”
Niveaus
Net als bij zwemdiploma’s zijn er niveaus:
- Niveau A: emoties herkennen en zelfvertrouwen opbouwen.
- Niveau B: grenzen stellen en zelfregulatie ontwikkelen.
- Niveau C: stressvaardigheden en weten waar je hulp kunt vinden.
Preventie is geen luxe
Zwemles financieren we als vanzelfsprekend via ouders, gemeenten of fondsen. Niemand twijfelt eraan dat dit geld goed besteed is. Waarom ontbreekt dat vertrouwen bij mentale gezondheid?
De ggz is ingericht op genezen, niet op voorkomen. Daardoor behandelen we branden die al te groot zijn geworden. Maar stel je voor dat we dezelfde systematiek als bij zwemles toepassen: een preventieve, speelse en toegankelijke infrastructuur die kinderen én volwassenen veerkracht meegeeft. Daarmee voorkom je dat duizenden mensen kopje onder gaan in hun mentale worstelingen.
Een oproep aan bestuurders en financiers
Bestuurders en financiers hebben nu de kans om een koerswijziging in te zetten. Blijf niet langer dweilen met de kraan open. Investeer in een mentale zwemschool: een programma waarin kinderen en jongeren hun diploma’s mentaal welbevinden halen. Het is goedkoper dan eindeloos behandelen en levert bovendien een samenleving op waarin mensen niet alleen overleven, maar ook plezier beleven aan hun mentale gezondheid.
Of, om het simpel te zeggen: als we verdrinken willen voorkomen, geven we zwemles. Als we willen dat mensen niet kopje onder gaan in hun hoofd, moeten we ze leren drijven.
Door Niek Janssen, algemeen directeur van Praktijksteun
