1. Maak de zorgprofessional opdrachtgever
Een belangrijk aspect om digitale innovaties te laten slagen, blijkt de aansluiting te zijn bij het werkproces van de zorgprofessional. Als het initiatief voor een innovatie vanuit de zorgprofessional zelf komt, is er al vanzelfsprekend aandacht voor integratie in het werkproces. Als het initiatief niet vanuit een zorgverlener komt, is het essentieel om hem of haar de kartrekker te maken. Behalve ondersteuning in projectmanagement zijn bijvoorbeeld ook lean coaches in te zetten om een innovatie goed in te passen in het huidige werkproces.
2. Ontwikkel een innovatiestrategie
Naast de aansluiting met het primaire proces vergroot ook bestuurlijke betrokkenheid het succes van digitale innovaties. Als een programma direct valt onder de raad van bestuur, gaan allerlei deuren open. Helaas hebben nog maar weinig ziekenhuizen een uitgesproken strategie op dit gebied, of de uitwerking van de strategie in het primaire proces ontbreekt. Veel innovaties sluiten aan bij de zorgbehoefte op het niveau van de afdeling of vakgroep, maar bieden geen garantie voor samenhang of synergie met andere digitale innovaties op het niveau van het ziekenhuis. Meerwaarde ligt in een innovatiestrategie ontwikkelen, communiceren en nieuwe ideeën daarnaast leggen.
3. Geef innovatie een zichtbare plek
Een andere manier om samenhang tussen innovaties te stimuleren, paste het HagaZiekenhuis als eerste toe. Dit ziekenhuis richtte een fysieke plek voor innovatie op. Het MUMC heeft zo’n innovatielab ingericht op het poliplein. Om innovaties zichtbaar te maken, is er een wall of innovation ingericht met innovatiebouwstenen. Dit is een muur van dozen met de documenten van de innovatietrajecten. Door innovaties zichtbaarder te maken en integraal op te pakken, worden deze ook ziekenhuisbreed herkend, is de kans op kruisbestuiving groter en wordt het implementatieproces versneld.
4. Beleg innovaties zo snel mogelijk in de lijnorganisatie
Als voor een innovatie eenmaal draagvlak is gevonden in een vakgroep en de implementatie wordt getrokken door een zorgprofessional, komt de volgende vraag. Hoe zorgt u dat de innovatie na een succesvolle pilot wordt geborgd in de organisatie? Sluit hiervoor zo snel mogelijk aan bij de bestaande structuren van de organisatie. Waak ervoor dat u niet te lang blijft hangen in projectgroepen. Beleg het eigenaarschap zo snel mogelijk bij de personen die zich hier al mee bezig houden binnen een organisatie.
5. Creëer ruimte in financiële kaders
Bij het opschalen en borgen van innovaties is financiering vaak een struikelblok. Zowel vanuit inhoudelijk als kostenperspectief ontstaat de noodzaak om de zorginnovatie niet langer naast de reguliere zorg in te zetten, maar in plaats daarvan. Bij het Isala ziekenhuis vindt hiervoor elke twee weken een bijeenkomst plaats waarin alle projecten de revue passeren die te maken hebben met de verschuiving van zorg naar de eerste lijn. Bij deze bijeenkomst sluiten standaard de preferente zorgverzekeraar en huisartsen uit de regio aan. Bij goede ideeën kan er dan meteen aandacht worden besteed aan vraagstukken rondom financiering en de daarvoor benodigde afspraken in de keten.
6. Betrek vroegtijdig de juridische staf
Ten slotte verdient ook het gebruik van de verzamelde data aandacht. Privacywetgeving als de AVG en de kwaliteitseisen waaraan ziekenhuizen moeten voldoen, maken dit een lastig onderwerp. Ook ontstaan vragen over waar de verantwoordelijkheid voor de data van de digitale innovatie ligt. En in welke mate men die verantwoordelijkheid wil en durft te nemen. Het is aan te raden om in een vroeg stadium de privacy officer en juridische zaken te betrekken. Op deze manier is er snel te schakelen om deze vraagstukken te tackelen zodat innovaties niet in een later stadium stranden.
7. Focus op medewerkers
Bij veel ziekenhuizen zien we dat de nadruk ligt op het projectmatig invoeren van een innovatie. Echter, bij de veranderopgave van implementatietrajecten speelt de factor ‘mens’ een grote rol. Het succes en de samenhang van implementaties wordt beïnvloed door de betrokkenheid en enthousiasme van zorgprofessionals. De focus van innovaties in ziekenhuizen zou dus in onze optiek juist moeten liggen op het veranderproces. Met andere woorden: het veranderen van het gedrag van mensen dient het startpunt te zijn in plaats van het resultaat van een implementatietraject.
Door Reijer Aarnoudse, Nienke Adema, Marcel Bours en Chris van der Sluijs, adviseurs bij OpMorgen, het young professional bureau van TwynstraGudde
