Ineens was daar begin juli de ‘zwarte lijst’ met verpleeghuizen. Bestuurders van de desbetreffende huizen vroegen zich vertwijfeld af waarom dit onheil hen had getroffen. Bestuurders van andere verpleeghuizen, waar de zorg net zo problematisch was, prezen zich gelukkig met het feit dat zij buiten de steekproef van de Inspectie waren gevallen.

Inspectie voor de Gezondheidszorg
Zulke slechte zorginstellingen zouden zeker onder verscherpt toezicht staan, zo veronderstelde de buitenwereld. Maar dat bleek niet het geval. De lijst is door de Inspectie vastgesteld op basis van bezoeken en onbekende criteria. Waarover de bestuurders in kwestie pas later uitleg kregen. Toen was de bom al gebarsten.    

Naming en shaming
Toch is het gek, zo’n zwarte lijst waarin de verpleeghuizen publiekelijk te schande worden gezet. Terwijl op lagere nivo’s in de organisatie veilig melden het adagium is, gelden voor de top kennelijk andere regels. Veilig melden is juist uitgevonden om zonder aanziens des persoons van fouten te kunnen leren. Ervan uitgaand dat niemand moedwillig een patiënt of cliënt beschadigt. Een incident is meestal een optelsom van gebeurtenissen tot en met het personeelslid dat uiteindelijk de fout maakt. Veel gemelde incidenten hebben een organisatorische component en goede MIP of VIM commissies adviseren hun raden van bestuur ook maatregelen te nemen op dat vlak. Op zich een goed systeem. Waarom dan een openbare zwarte lijst?

Straf
Alsof een hele zorgorganisatie, met een verscheidenheid aan locaties, ineens overal slechte zorg levert. En daarvoor maar eens moet worden gestraft. Alsof er geen wachtlijsten zijn voor de schaarse hoeveelheid plekken. De alom geroemde en gestimuleerde keuzevrijheid is nu ook weer niet zo groot dat ouderen gemakkelijk voor een ander tehuis kunnen kiezen. Laat staan dat de huidige bewoners, gealarmeerd door de zwartelijstnotering, eenvoudig kunnen verhuizen naar de beter scorende concurrent. Resultaat: ongelukkige ouderen, gestresst personeel en overspannen bestuurders. En dat allemaal omdat de politiek een daad wilde stellen.

Zwarte lijst
Ik snap de verpleeghuizen wel die nu bezwaar maken tegen de aanlevering van kwaliteitsgegevens bij de Inspectie. Blijkbaar heeft de Inspectie geen geheimhoudingsplicht en je kunt er evenmin op vertrouwen dat de kale scores vergezeld zullen gaan met de juiste contextuele informatie. Aanleveren van gegevens staat zo gelijk aan uitleveren van de organisatie aan de politieke willekeur. Altijd gevaarlijk in tijden van naderende verkiezingen. ActiZ zal juist nu pas op de plaats willen maken want een nieuwe zwarte lijst is in aantocht. Voor je het weet, is dit een halfjaarlijks terugkerend fenomeen.

Ouderenzorg
Natuurlijk worden er veel fouten gemaakt en zullen er ook schrijnende toestanden bestaan in verpleeghuizen. Zorg is mensenwerk. Er zijn interne controlesystemen voor om hiermee om te gaan. Wanneer dat niet lukt, is er het toezichtkader van de Inspectie dat toe voor kort als toereikend werd beschouwd. Natuurlijk is er ook een personeelsprobleem. Als er verzorgenden te kort zijn, wat vooral in de grote steden speelt, is de intensieve zorg die nodig is niet te leveren. Is het dan fair om door te gaan met naming en shaming? Met een drukmiddel dat in andere takken van de gezondheidszorg niet bestaat. Ik ken tenminste geen zwarte lijst voor ziekenhuizen of instellingen voor gehandicaptenzorg. Moeten we niet gewoon erkennen dat de zorg voor de ziekste en meest hulp behoevende ouderen zwaar is en misschien ook niet heel dankbaar.  

Liefde en aandacht
Er is net een onderzoek gedaan door de Patiëntenfederatie Nederland waaruit blijkt dat ouderen opbloeien door liefde en aandacht. Niet verbazingwekkend, wel goed om nog maar eens te horen van degenen om wie het gaat: de ouderen zelf en hun naasten. Laten we beginnen om onze verzorgenden te koesteren. Die met liefde het ‘vuile werk’ opknappen waar familieleden geen tijd meer voor hebben in hun drukke werkzame leven. Het laatste wat we willen, is dat de verzorgenden die we nog wel hebben straks ook hun motivatie verliezen.