Auteur: Marcel Canoy
Als eerste een klassiek gevalletje incidentenpolitiek. Tijdens de Westfriese Flora van 1999 in Bovenkarspel vielen 32 doden na een Legionella-infectie. Dat is erg. Wat doet de politiek? In een waan van controle wordt besloten om alle risico uit te bannen door een overdaad aan regels op te leggen. Eigenaren van collectieve watersystemen moeten risico-analyses, beheersplannen, periodieke metingen en preventieve maatregelen uitvoeren. Ook alle gehandicapteninstellingen moeten zonder uitzondering aan het uitvoerige Legionella regime meewerken. Maar waarom moeten ook alle zelfstandige kleinschalige wooneenheden aan deze eisen voldoen? Voor de rest van zelfstandig wonend Nederland geldt dit in ieder geval niet. Gevolg: veel geld verspild, onnodige controles, opleidingen en vertragingen bij nieuwbouw en renovatie.
Productieafspraken
Alle gehandicapteninstellingen leggen verantwoording af over hun productieafspraken. Logisch natuurlijk, want er gaat aardig wat belastinggeld om in de sector (zo’n 5-6 miljard). Maar kan iemand uitleggen waarom de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de zorgkantoren andere formats hanteren waardoor de instellingen dubbel werk moeten doen? En nog erger: waarom hebben verschillende zorgkantoren verschillende formats? Sommige instellingen hebben wel met meer dan vijf verschillende zorgkantoren te maken, zodat de administratie niet alleen nodeloos ingewikkeld en duur wordt, maar ook frustrerend voor werknemers. Ondertussen is er niet één gehandicapte beter af.
Overbodige rechtszaken
Ook bijzonder zijn sommige tegenstrijdige eisen. De brandweer heeft eisen, de arbeidsinspectie ook. Zo ook de Voedsel- en warenautoriteit. Maar niemand pakt verantwoordelijkheid als die eisen inconsistent zijn. En dat gebeurt helaas regelmatig. Gladde vloeroppervlaktes voor de Voedsel- en warenautoriteit en ruwe voor de arbeidsinspectie? Zoek het zelf maar uit. Omdat niemand beslist wat te doen bij tegenstrijdige eisen, leidt dit in een aantal gevallen zelfs tot overbodige rechtszaken.
Accorderen van zorglocaties
Ten vierde is er een dubbel systeem voor het accorderen van zorglocaties. Nieuwe locaties en wijzigingen in de locaties – al is het maar één kamer meer – moeten worden goedgekeurd en geregistreerd door het CIBG, een uitvoeringsinstantie van het Ministerie van VWS. Daarvoor is dan wel eerst de goedkeuring nodig van het zorgkantoor. Als dat allemaal in orde is moet de goedgekeurde wijziging bij de NZa worden gemeld om de bijbehorende financiering te krijgen. Daarvoor is opnieuw eerst de goedkeuring van het zorgkantoor nodig. Het CIBG had een rol in de situatie van aanbodsturing. Het zorgkantoor heeft een rol gekregen in de huidige tijd van outputfinanciering, maar men is vergeten de rol van het CIBG af te bouwen en hiermee de bijbehorende code en registratie-ellende te verkleinen.
Kwaliteitsmeting
Tot slot, is de politiek doorgeschoten in haar pogingen kwaliteit te laten meten. Het is begrijpelijk dat men wil weten welke instellingen goede kwaliteit voor hun cliënten leveren. Een goede registratie op kengetallen is hierbij onontbeerlijk, maar men zoekt het vaak in ellenlange enquêtes, waarvan een deel van de vragen weinig tot niets met kwaliteit heeft te maken. Gevolg: personeel is lang bezig met het invullen van enquêtes die weinig over kwaliteit zeggen. En er kunnen ook geen gevolgen – financieel of anderszins – aan de enquêtes verbonden worden, omdat er anders onrechtvaardige situaties zouden ontstaan. Dat kan anders. De combinatie van een set van 10 basisindicatoren, consumentenervaringsenquêtes en professionele visitaties is een veel goedkopere oplossing die bovendien niet de illusie in zich draagt dat alles perfect te meten is. Aan de sector om binnenkort met een bruikbaar voorstel op dit vlak te komen.
Voordeel
Minder administratieve lasten is alleen maar voordelig. Er wordt belastinggeld bespaard, het imago van de sector verbetert en de medewerkers in de sector kunnen weer doen waar ze voor opgeleid zijn: zorg en ondersteuning verlenen aan gehandicapten. Niet onbelangrijk met de naderende krapte op de arbeidsmarkt. En niet onbelangrijk met een slinkende schatkist.
Marcel Canoy is hoofdeconoom van Ecorys en hoogleraar zorgeconomie (Universiteit van Tilburg). Arthur Ten Have is partner zorg van Ecorys. Zij doen op dit moment onderzoek in opdracht voor de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland naar administratieve lasten.
….en dan niet te vergeten AZR. Een miljoenenverslindend ICT project van de overheid wat iedere AWBZ organisatie vele FTE’s inzet kost. Toegevoegde waarde nul!
De administratieve last in de gehandicaptenzorg is tot ongekende hoogte gestegen. De NZA heeft de zorgkantoren de vrije hand gegeven bij het hanteren van de declaratieregels. De tarieven voor dezelfde prestaties zijn bij alle zorgkantoren verschillend. Sommige hanteren 98% van het NZA-tarief, andere 98,5% weer andere 99%. Voorts wordt er bij de onderscheidene zorgkantoren verschillend omgegaan met de registratie van het logeren. Dan spreek ik nog niet over wel of niet gesplitste ZZP’s, de inkoop van dagbesteding bij derden, de verkoop van dagbesteding aan derden, etc. Daarnaast is het aanbestedingsproces een drama. Elk zorgkantoor heeft een eigen boekwerk dat doorgeworsteld moet worden alvorens tot aanbesteding kan worden overgegaan. Ronduit gezegd: we worden soms gek van de registratie, de uitzonderingen op de regels, de willekeur. Dat alles betekent inzet veel medewerkers die met hun personele kosten beslag leggen op geld dat ook direct in de zorg had kunnen ingezet als de registratie eenvoudiger van opzet was geweest.
En wat te denken van de afwijkende periodes die het zorgkantoor (maand) en het CAK (4 weken) hanteren.
Zoals u wellicht weet, werden vroeger verstandelijk gehandicapten nauwelijks ouder dan 40 jaar omdat ze veelal overleden aan longontsteking. Deze longontsteking was vermoedelijk geen normale longontsteking, maar werd veroorzaakt door legionellabacteriën. In instellingen voor verstandelijk gehandicapten werd vroeger het koude water en het warme water direct achter het ketelhuis gemengd en dan vervolgens via één waterleiding naar de paviljoens gebracht. Voordeel: goedkopere bouw en verstandelijk gehandicapten konden zich niet branden aan warm water en kregen nooit een koude douche. Nadeel: dit soort water is ideaal voor de legionellabacterie. Het legionellaregiem is dus helaas niet ingesteld naar aanleiding van een eenmalig incident.
Omdat een verzwakte weerstand het gevaar van legionella groter maakt, is het terecht dat een instelling een goed beleid voert.
Overigens is de tegenstelling van eisen aan gladheid van vloeren al enkele jaren geleden opgeheven.
Als je dit leest, houd je de ogen toch niet droog.
Kamerleden, doe er wat aan!
Regels maken kan eenieder, regels afbouwen/verkleinen/laten verdwijnen niemand. Daar komt het op neer. Leve de bureaucratie. Ieder voor zich en de belastingbetaler voor allen.