Marika Biacsics kreeg laatst een mooi voorbeeld van het belang van de cliëntenraad te horen. Een trainer van de stichting waar zij directeur van is, Netwerk Cliënt-en-Raad Zorg, had een oogaandoening gekregen. Hij moest daarvoor naar het Radboudumc. “Daar is alles van glas. Als je slecht ziet, is een glazen trappenhuis verschrikkelijk, want je denkt dat je van de trap valt.” Aangekomen bij de oogafdeling, moest hij bij een informatiezuil zijn gegevens invoeren. “Maar dat zuiltje is voor hem veel te klein, hij kan dat niet zien. ‘Dat hebben wij ook al gezegd’, zei de baliemedewerkster tegen hem, ‘Maar ze doen er niets mee’.” De man had dus hulp van de baliemedewerker moeten vragen of zelf iemand moeten meenemen om die gegevens in te vullen.

De ervaringen van een cliënt

Volgens Biacsics moet de cliëntenraad zich op dit soort ervaringen van de cliënt focussen. Het probleem is alleen dat cliëntenraden te veel informatie van bestuurders krijgen. “Die geven de cliëntenraden alle informatie die er is, want dan krijgt de bestuurder niet te horen dat die de cliëntenraad niet belangrijk vindt.” Het gevolg is dat het werk van de cliëntenraad veel te ingewikkeld wordt voor de gewone cliënt, waar die raad eigenlijk voor bedoeld is.

Biacsics ziet dan ook een beweging waarbij de cliëntenraden steeds minder door cliënten zélf ingevuld worden. “In de cliëntenraden van ziekenhuizen zitten allemaal hoogopgeleide mensen: een oud-bankdirecteur, een oud-ziekenhuisdirecteur. Een gewone burger durft daar niet bij te gaan zitten, want dat is heel ingewikkeld.” Het gaat volgens Biacsics te veel over beleidskeuzes. “Dat leidt niet tot invloed vanuit het cliëntenperspectief. Biacsics noemt als voorbeeld dat de parkeerkosten van het ziekenhuis er niet toe mag leiden dat een ziekenhuisbezoek voor mensen te duur wordt.

Maak het verschil

Beter is het om als bestuurder in overleg met de cliëntenraad één of een paar projecten uit te kiezen om samen aan te werken. Biacsics: “Iedere organisatie heeft een strategisch plan met speerpunten. Dan kun je samen kijken welke onderdelen uit dat plan je op gaat pakken. Vervolgens maakt de cliëntenraad binnen dat project echt het verschil, dat is veel leuker.” Op andere onderwerpen kan een zorginstelling dan bij de individuele cliënt in dialoog of via online middelen om feedback vragen. “De individuele cliënt betrek je bij alle zaken die impact hebben op het leven van die cliënt. Ga je de maaltijden aanpassen, huisregels veranderen, de kapsalon sluiten, dan regel je dat op individueel niveau.” Je moet dan wel wat doen met de feedback, anders is de cliëntenraad te veel gedwongen zich daarmee te blijven bemoeien.

De toekomst van de zorg

Biacsics merkt dat cliëntenraden zich liever bezighouden met de toekomst van de zorg. Daarvoor is het handig als de cliëntenraad ook een stem heeft in regionale samenwerkingen. “Cliëntenraden hebben adviesrecht op duurzame samenwerking. We hebben steeds minder zorginstellingen. De zorg gaat steeds meer naar het netwerk van de cliënt thuis. Stel dat er vijf thuiszorgorganisaties in jouw wijk actief zijn. Eén van de thuiszorgorganisaties zegt: ‘Wij nemen de lead, ons busje rijdt rond.’ Dan stapt bij jou thuis iemand uit het busje van thuiszorg X die eigenlijk van thuiszorg Y is. Hoe moet je dan de cliëntenbelangen behartigen?” Biacsics ziet een regionale cliëntenraad voor zich waar verschillende cliëntenraden in vertegenwoordigd zijn. Wel waarschuwt Biacsics voor een ‘oerwoud aan inspraakorganen’, helemaal met de opkomst van burgerberaden. “We moeten hier een discussie over gaan voeren, en het leukste is om dat volgend jaar in de verschillende regio’s te gaan doen.”