Innoveren: we zijn er gek op. Voortdurend worden er grootse plannen en ideeën gelanceerd. Waarom komen ze dan toch vaak niet van de grond? ‘Eén plan maken en de organisatie meekrijgen lijkt vaak de makkelijkste oplossing. Zeker omdat mensen helemaal niet goed zijn in overleggen: hoe vaak gebeurt het niet dan een vergadering over een nieuw project na anderhalf uur alleen maar meer vragen en chaos heeft opgeleverd’, zegt hoogleraar psychiatrie Floortje Scheepers, auteur van Mensen zijn ingewikkeld. ‘Toch zijn de zorg en de echte praktijk inmiddels zo complex dat duurzame vernieuwing alleen van de grond komt vanuit een meervoudig perspectief en met kleine stappen.’

Over het hoofd zien

Prachtig ploeteren, noemt Scheepers dat. ‘We staan voor grote uitdagingen als de zorg betaalbaar en toegankelijk houden’, schetst Scheepers, die ook lid is van de kwaliteitsraad van Zorginstituut Nederland. ‘Die lossen we in ons eentje niet op: dan zie je dingen over het hoofd. Je moet dus om de tafel met meerdere partijen, van zorgverzekeraars tot patiënten, professionals en andere betrokkenen. Zo kun je met elkaar verder komen. Maar vervolgens stuit je op het probleem: hoe ga je die dialoog aan? Echt openstaan voor verschillende interpretaties vraagt bijvoorbeeld om je eigen overtuigingen opzij te zetten.’

Onzekerheid verdragen

Dat betekent om de cultuur van kennis en ‘weten’ in te ruilen voor het verdragen van onzekerheid. Scheepers: ‘We hebben behoefte om dingen te begrijpen en zo controle te krijgen. Maar dat is een illusie: zorg is mensenwerk en er zijn veel niet-meetbare parameters die uitkomsten bepalen. Als je een plan wilt maken waarin je meerdere perspectieven meeneemt, betekent het dus dat je niet te veel moet sturen. Ook is het belangrijk om te kijken naar de machtsverdeling: We zijn geneigd om rollen te verwarren met macht: de mening van de medisch specialist telt dan zwaarder dan die van bijvoorbeeld de verpleegkundige. Terwijl eigenlijk iedereen een gelijkwaardige inbreng hoort te krijgen.’

Falen vieren

Tijdens de collegereeks Management in de Zorg hoeven deelnemers dan ook niet te verwachten dat Floortje Scheepers alleen college geeft. ‘Het is mijn doel dat mensen op het puntje van hun stoel zitten. We gaan aan het werk met 21st century skills: van oefenen met het meervoudig perspectief tot zelf ervaren hoe het is om vanuit een ander perspectief te kijken en die verschillen te benutten. Tot slot gaan we het hebben over het vieren van faalmomenten. Successen delen creëert competitie en afstand, terwijl het delen van fouten juist leerzaam is, steun geeft en zorgt voor meer saamhorigheid. En dat helpt dan weer bij tot echte innovatie komen.’

tekst: Naomi van Esschoten