In de gedragsregels van de KNMG staat nu dat een arts bereid is tot openheid en communicatie over en evaluatie van zijn handelen. Naar aanleiding van de enquête, waarvan de uitkomsten volgens KNMG-voorzitter René Héman ‘er niet om liegen’, gaat de artsenkoepel de gedragsregels dit najaar aanpassen en expliciet vermelden dat seksueel grensoverschrijdend gedrag niet getolereerd wordt. Dit is in navolging van de Amerikaanse artsenorganisatie AMA, aldus de KNMG.

Vertrouwenspersonen

Ook is er volgens Héman ‘werk aan de winkel’ als het aankomt op het melden van grensoverschrijdende situaties. Uit de enquête van Medisch Contact komt naar voren dat ruim de helft van de personen die een dergelijke situatie meemaakten geen actie ondernam. ‘We moeten goed kijken of de processen wel goed zijn ingeregeld. Bij seksueel grensoverschrijdend gedrag is het belangrijk dat er onafhankelijke vertrouwenspersonen binnen werkorganisaties zijn en dat medewerkers weten waar ze die kunnen vinden.’

Foute grappen

Het grootste deel (ruim 70 procent) van de artsen en studenten die op de enquête van Medisch Contact reageerden, kreeg seksueel grensoverschrijdende grapjes en/of opmerkingen te horen. Héman zegt daarover in zijn reactie dat ‘ook ‘foute grappen’ niet kunnen. Collega’s lijken zich vaak niet bewust van het feit dat hun gedrag aanstootgevend was, schrijft Héman in een column over het onderwerp. ‘Ze maakten maar een grapje. Ze wilden juist een compliment maken. Dat kan best zo zijn. Maar als ook maar één student of (jonge) arts zich door iemands gedrag ongemakkelijk voelt, dan is het zaak excuus te maken en te zorgen dat het nooit meer gebeurt. En wie twijfelt moet zich maar bedenken: zou ik die grap ook maken als mijn dochter erbij was? Dat is meestal wel een goede indicatie.’ Volgens Héman kan een grap onschuldig lijken, maar kan iemand diep treffen, zeker in een hiërarchische verhouding. ‘Juist waar de afhankelijkheid zo groot is, moet je nóg zorgvuldiger met elkaar omgaan dan normaal. Er moet een werk- en leerklimaat zijn waarin het gewoon is dat zulk gedrag besproken wordt en we elkaar scherp houden op het voorkomen van grensoverschrijdend gedrag. Zo maak je het bespreekbaar en laat je de vaak jonge collega’s en studenten niet in de kou staan. We weten immers allemaal hoe belangrijk een veilig leerklimaat is.’

Hiërarchie op de werkvloer

Medisch Contact concludeert uit de resultaten van de enquête dat de hiërarchische positie op de werkvloer van invloed is op de kans op seksueel overschrijdende situaties. Ruim 45 procent van de respondenten gaf aan dat de situatie zich voordeed tijdens de coschappen. Ook aniossen en aiossen melden in de enquête vaker dat zij seksueel grensoverschrijdende situaties meemaakten. Ook gaven de meeste respondenten aan dat seksueel overschrijdend gedrag gebeurde door iemand die hoger in de hiërarchie stond dan zijzelf. Bij een kleiner aantal ging het om iemand in een gelijkwaardige of lagere positie.

Aanpassing gedragsregels

De KNMG is al langere tijd bezig met het aanpassen van de gedragsregels. Eerder dit jaar liet de artsenfederatie weten dat de regels voor het nuttigen van alcohol en psychoactieve middelen in de KNMG-gedragscode zijn opgenomen. Uitgangspunt is dat artsen hun werk nuchter verrichten. Voor artsen die de rol van tweede aanspreekpunt vervullen tijdens een bereikbaarheids- of crisisdienst, geldt de verkeersnorm. Vooralsnog werden afspraken over middelengebruik onder werktijd door zorginstellingen vastgelegd en was hierover niets schriftelijk vastegelegd in de regels van de KNMG.