Interventies en diagnostiek waarvan is aangetoond dat ze geen waarde opleveren voor de patiënt zullen straks niet meer worden uitgevoerd en vergoed. Op die manier ontstaat ruimte in het pakket voor bestaande en nieuwe behandelingen die wel waarde toevoegen. Uit onderzoek in het Verenigd Koninkrijk blijkt dat in ieder geval 8% van de onderzochte interventies bewezen niet-effectief is terwijl van 51% van de interventies de effectiviteit onbekend is.  De aanname is dat de percentages in Nederland vergelijkbaar zijn. Aangezien hier jaarlijks 27 miljard euro wordt uitgegeven aan medisch specialistische zorg zou conservatief geschat meer dan 2 miljard worden uitgegeven aan niet-effectieve zorg.

Meer evaluatie

De partijen van het jongste Hoofdlijnenakkoord hebben afgesproken dat ze het gepast gebruik van zorg willen bevorderen en dat ze toe willen naar een werkwijze waarbij voortdurend wordt onderzocht of behandelingen, medicijnen en technologie nut hebben voor patiënten en tegen welke kosten. ‘Met de inzet op meer evaluatie van zorg wordt een bijdrage geleverd aan de kwaliteit van zorg en de beheersing van de zorgkosten,’ aldus Bruins. De partijen van het hoofdlijnenakkoord (NVZ, NFU, Patiëntenfederatie Nederland, ZKN, V&VN, FMS, ZN, VWS) hebben als gezamenlijke ambitie dat over vijf jaar de evaluatie een vast onderdeel van de zorgpraktijk is geworden. Artsen, verpleegkundigen en patiënten gaan direct bijdragen aan de kennis of behandelingen nuttig zijn of niet.

De beste interventie

Als voorbeeld van zorg waarvan bewezen is dat het niets toevoegt, noemt Bruins het laten maken van een röntgenfoto bij acute buikpijn. Aangetoond is dat zo’n foto niet nodig is om een juiste diagnose te stellen. Hiermee wordt voorkomen dat een patiënt onnodige röntgenstraling krijgt, de diagnose wordt sneller gesteld en er wordt ieder jaar 10 miljoen euro bespaard. Een ander voorbeeld is dat artsen nog steeds neusamandelen verwijderen bij kinderen terwijl is aangetoond dat een afwachtend beleid gelijke gezondheidsuitkomsten oplevert. Maar van veel meer zorg is niet bekend wat de beste interventie is. Moet een gebroken pols altijd worden geopereerd of kan worden volstaan met gips? Hoe zinvol is dialyseren bij oudere nierpatiënten? Dit soort vragen moeten de komende jaren worden beantwoord.

Kwartiermaker en voorzitter van het programma Zorgevaluatie en Gepast Gebruik is prof. dr. Sjoerd Repping. Hij gaat het komende half jaar samen met de ondertekenaars van het hoofdlijnenakkoord een strategie uitwerken om het programma uit te voeren. Het Zorginstituut zal toezicht houden op het proces.