Meer inzet op huishoudelijke hulp voorkomt gebruik verpleeghuiszorg

Rapport informatie

Rapport naam:

Wat als zorg wegvalt. Een simulatie van alternatieven voor zorg en ondersteuning voor mensen met een gezondheidsbeperking.

Sector:

Verpleeghuiszorg

Soort:

Zorginhoudelijk

Afkomst:

Sociaal en Cultureel Planbureau

Auteur:

Isolde Woittiez, Evelien Eggink, Debbie Verbeek-Oudijk

Aantal pagina’s :

102

Verschijningsdatum:

1 november 2019

Link naar rapport:

Wat als zorg wegvalt. Een simulatie van alternatieven voor zorg en ondersteuning voor mensen met een gezondheidsbperking.

Samenvatting:

In de afgelopen jaren is er veel veranderd in de organisatie van de langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning. Het streven is dat steeds meer mensen langer zelfstandig in hun eigen woning kunnen blijven wonen onder het motto: thuis zo lang het kan.

Inhoud onderzoek

In dit rapport wordt op een kwantitatieve manier nagegaan in hoeverre de verschillende vormen van zorg en ondersteuning bijdragen aan de mogelijkheden voor mensen met een beperking om zelfstandig te kunnen blijven wonen. Zo wordt er gekeken naar wat er gebeurt als een bepaalde zorgvorm wegvalt en de ontvangen hulp niet meer beschikbaar zou zijn. Er wordt niet alleen gekeken naar de gevolgen voor de kans op verpleeghuisopname, maar ook de gevolgen voor alternatieve vormen van zorg en ondersteuning thuis. Dit biedt inzicht de groep die zelfstandig woont, maar mogelijk op de drempel staat van opname in een verpleeghuis.

Concreet worden er twee onderzoeksvragen beantwoord:

1. Wat voor gevolgen zou het wegvallen van zorgvormen hebben voor het gebruik van zorg en ondersteuning thuis en voor de kans op opname in een verpleeghuis?
2. In welke mate is een hoger psychisch welbevinden van mensen met matige of ernstige lichamelijke beperkingen gerelateerd aan het gebruik van zorg en ondersteuning thuis?

Methodologie en definities

Bij het kwantitatief beantwoorden van de onderzoeksvragen, waarbij gebruikgemaakt wordt van een statistisch verklarend model, relateren we de ontvangen zorg en ondersteuning aan kenmerken van de zorgontvangers, bijvoorbeeld hun gezondheid en leeftijd. Vervolgens wordt met simulaties berekend welke verschuivingen in het zorggebruik verwacht worden, wanneer een van de ontvangen zorgvormen niet meer beschikbaar zou zijn. In feite kijken we naar de profielen van mensen voor wie een zorgpakket wegvalt en vergelijken we in hoeverre dat correspondeert met de profielen van de verschillende andere zorgpakketten. In deze simulaties wordt er vanuit gegaan dat mensen zich qua zorgvraag blijven gedragen zoals ze dat in het huidige zorgsysteem doen.

In dit onderzoek is gebruikgemaakt van de enquête Onderzoek Zorggebruik en het Onderzoek Ouderen in Instellingen, wat informatie van ruim 9000 mensen oplevert in de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder.

In dit onderzoek wordt gebruikgemaakt van een hiërarchie aan zorgpakketten. Het lichtste zorgpakket is ‘geen zorg’, gevolgd door ‘informele hulp’, ‘zelf betaalde hulp’, ‘huishoudelijke hulp’, ‘begeleiding’, ‘wijkverpleging’ en als zwaarste zorgpakket ‘verpleeghuiszorg’.

Als definitie van gezondheidsbeperkingen, wordt de volgende gehanteerd: hiervan is sprake als iemand kampt met een lichamelijke beperking (licht, matig of ernstig), een verlaagd psychisch welbevinden heeft of ernstige geheugenklachten kent (of een combinatie hiervan).

Bevindingen

Het onderzoek leidde tot een viertal interessante bevindingen:
– Het wegvallen van het zorgpakket informele hulp zou verreweg de meeste mensen treffen.
– De kans op opname in een verpleeghuis neemt het meest toe bij wegvallen van de wijkverpleging.
– Het wegvallen van de wijkverpleging treft de meest kwetsbaren.
– Een hoger psychisch welbevinden hangt samen met minder gebruik van begeleiding.

Aandachtspunten voor de toekomst

Omdat het aantal ouderen de komende jaren flink zal toenemen, is de verwachting dat de groep volwassenen in Nederland die kampen met gezondheidsbeperkingen groeit. Dat betekent eveneens dat de behoefte aan zorg en ondersteuning en de kosten die daarmee gepaard gaan, zullen stijgen. In het kader van een inclusieve samenleving, waarin iedereen kan meedoen, is het van groot belang dat we in staat zijn om ook in de toekomst goed voor onze ouderen te zorgen op een manier die financieel houdbaar is. Daarom wordt in het rapport een aantal aandachtspunten voor de toekomstagenda benoemd:

– Publieke thuiszorg om instellingszorg te voorkomen
– Minder publiek gefinancierde zorg
– Druk op mantelzorgers neemt toe
– Samenspel van verschillende wetten
– Kapitaalkrachtigen in het voordeel
– Ouderen kwetsbaar voor bezuinigingen
– Complexer wordende samenleving
– Achterblijvers in de zorg
– Langer thuis met zorg en ondersteuning