“Het lukt in deze arbeidsmarkt niet meer om alleen bevoegde mensen in dienst te nemen”, zegt Ellen Boonen, directeur HRM bij ’s ­Heeren Loo, organisatie voor gehandicaptenservices en -ondersteuning. “Voor ons is ­bekwaamheid en motivatie ook voldoende. We moeten in Nederland af van het diploma-denken. Het is niet zo dat iemand zonder diploma minder goed is.”

Ander personeelsbeleid

’s Heeren Loo heeft deze zomer haar ­personeelsbeleid radicaal omgegooid. “De traditionele manier van werving werkte steeds minder”, vertelt Boonen. “Net als in de rest van de zorg neemt het aantal ­sollicitanten bij ons sterk af. We moesten als HR-afdeling steeds meer ons best doen om de jaarlijks benodigde 2500 mensen binnen te halen. Veel HR-medewerkers liepen hier op hun tenen om dat voor elkaar te krijgen. De werkdruk was immens groot. Er moest iets gebeuren.”

Gekozen is voor een rigoureuze oplossing: iedereen die wil werken bij ’s Heeren Loo kan dat. Afhankelijk van zijn of haar kwaliteiten zoeken Boonen en haar medewerkers een passende functie op een van de vele locaties van de grootste instelling voor verstandelijk gehandicapten. Diploma’s en werkervaring zijn prima, maar niet meer vereist. Boonen: “Het gaat er mij om wie je bent en waar je talenten liggen. Ik ben van mening dat je 70 procent van wat nodig is in een functie niet leert op school, maar in de praktijk.”

Ze zegt dat de ervaren recruiters van ’s Heeren Loo na een paar minuten echt wel weten wat iemand wel en niet kan. “En dan zoeken we welke vacature het beste bij hem past. Er zijn zoveel mogelijkheden en functies bij ons. Allerlei soorten banen, met verschillende soorten bewoners die weer elk hun eigen zorg of begeleiding nodig hebben. Zware zorg, lichte zorg. Ouderen of jongeren. Grote groepen en kleine groepen.”

Kansen voor nieuwelingen

Enige mits is dat als er op een bepaalde locatie te veel nieuwelingen zouden komen, ze op een wachtlijst komen. Want de nieuwkomers hebben begeleiding nodig en er zit een maximum aan de inspanningen van de opleiders en begeleiders. De sollicitanten kunnen na een half of heel jaar gebeld worden als er wel plek is. Die kans is groot, want ’s Heeren Loo heeft 17.000 werknemers.

Binnen deze functies zijn genoeg kansen voor nieuwelingen. Een sollicitant zonder zorgervaring of zonder een zorgdiploma kan begeleider worden of sowieso assistent-begeleider. Of ­bijvoorbeeld minder zorginhoudelijk werk doen, zoals ­coördinerend begeleider of een functie in de ­organisatie op bijvoorbeeld logistiek, financieel of ict-gebied.

De eerste gesprekken volgens de nieuwe aanpak hebben al plaatsgevonden. “We zien dat we veel beter in staat zijn om een passende functie te ­vinden”, is de voorlopige indruk van Boonen. “We realiseren ons steeds beter dat de teksten in onze vacatures op websites voor veel mensen ook niet erg helder hoeven zijn.” Een vastomlijnde vacaturetekst maakt sollicitanten terughoudend om te reageren. “Veel mensen vinden het best moeilijk om een sollicitatiebrief te schrijven en hun cv te uploaden. We keren het nu om. We zeggen: kom maar naar ons toe en laat je gegevens achter. Dat kan met een simpel appje. We beloven dat we ­altijd terugbellen om samen te zoeken naar ­passend werk.”

Leerling assistent-begeleider

’s Heeren Loo gebruikt zonodig testen om te kijken waar iemands kwaliteiten liggen. Als je gaat werken zonder diploma, gaat iemand bijna altijd als leerling assistent-begeleider aan de slag: aan de hand van iemand die wel de diploma’s en bevoegdheden heeft. ’s Heeren Loo heeft veel behoefte aan deze leerling assistent-begeleiders: ze geven structuur aan de bewoners door activiteiten te organiseren en te helpen met hun dagindeling.

“We hebben behoefte aan sollicitanten met mensenkennis, die stabiel en rustig zijn”, vertelt Boonen. “In zo’n omgeving kan elke minuut iets gebeuren. Soms wordt iemand opeens en vaak zonder aanleiding agressief. Je moet dat zien en je moet dat tijdig aanvoelen. En vervolgens dat plotselinge probleem adequaat oplossen. Dat werk kun je goed doen als je een sociale antenne hebt en de rust weet te bewaren. Daar heb je niet per se een diploma voor nodig. Dat kan een bouwvakker, politieagent, kapper of buschauffeur ook. Die hebben die skills net zo goed. Voor ons is talent de basis.”

Regels en protocollen

Botst die nieuwe aanpak niet met de vele regels en protocollen over gediplomeerde zorg voor deze kwetsbare patiënten, zal menigeen zich afvragen? Hoewel ’s Heeren Loo via de regelmatige contacten met het ministerie van VWS, zorgkantoren en IGJ al dacht dat de aanpak binnen de maximale ruimte zou vallen van de regelgeving, heeft de instelling dit besproken met de inspectie. Boonen: “We hebben uitgelegd dat het ons niet meer lukt om op alle plaatsen in de organisatie alleen maar met bevoegd personeel te werken. De IGJ heeft gekeken naar de context van de arbeidsmarkt en hoe we het vormgeven. Dus altijd in een team dat wordt geleid door iemand met de vereiste ­diploma’s.”

Sinds deze zomer is ’s Heeren Loo begonnen met het nieuwe vacaturebeleid. Volgende maand is de eerste evaluatie. Boonen stelt dat de eerste tekenen wijzen op een succes. ‘s Heeren Loo kreeg in juli en augustus vorig jaar 1578 sollicitanten – dit jaar is dat in dezelfde periode gestegen naar 1889: een stijging van 20 procent. Deze radicale oplossing lijkt te werken.

Bovendien is het sterke vermoeden van Boonen dat deze werving veel duurzamer is: “Het werk past beter bij een sollicitant, omdat we de vaardigheden van die persoon centraal stellen en daarbij de beste vacature zoeken die we hebben. En we hebben er veel: 2500 per jaar. Dus de kans dat de sollicitant beter op zijn plek is en plezieriger zijn werk doet, is veel groter dan in de oude situatie.”

Goed voor iedereen

Boonen: “We maken betere matches. Dat zorgt er zeer waarschijnlijk voor dat nieuwe werknemers langer bij ons blijven. Ik denk dat onze uitstroom van zorgprofessionals – iets waarmee we veel te maken hebben – zal gaan dalen. Deze aanpak is goed voor iedereen: voor mijn organisatie, voor bewoners en voor sollicitanten. En het bespaart ons tonnen aan wervingskosten. Dit is de ­oplossing die we nodig hadden.”