Willy van Berlo is projectleider van het onderzoek naar seksueel misbruik onder mensen met een beperking. Volgens brancheorganisatie VGN is dit thema al jaren onderdeel van beleid in instellingen. Toch zegt 61 procent van de verstandelijk gehandicapte vrouwen seksueel te zijn misbruikt.

Taboe

“Seksualiteit moet meer uit de taboesfeer komen. Dat geldt voor de samenleving net zo goed als voor de gehandicaptenzorg,” zegt Erma van Lamoen van de brancheorganisatie VGN. Ondanks inspanningen in de sector om beleid door te voeren over seksualiteit en tegen ongewenst seksueel gedrag, zijn de uitkomsten uit het onderzoek naar seksueel geweld bij mensen met een beperking heftig. “Cliënten moeten meer serieus worden genomen,” aldus de onderzoeksleider Willy van Berlo van RutgersWPF. “De plegers zijn meestal mannen en meestal bekenden. Cliënten lieten ons weten dat ze meer openheid over seksualiteit willen: ‘Let op mij en vraag regelmatig of ik de situatie nog wel leuk vind’, was hun reactie.”

Seksueel geweld

Onderzoekers van Rutgers WPF en MOVISIE hebben onder ruim 1800 mensen met een lichamelijke, zintuiglijke en verstandelijke beperking, plus verwanten en professionals, gevraagd naar hun ervaringen met seksueel misbruik. Van de vrouwen met een verstandelijke beperking heeft 61 procent en van de mannen 23 procent ooit seksueel geweld meegemaakt. Dat varieerde van op een kwetsende manier aangeraakt worden tot verkrachting. Van de vrouwen met een visuele beperking heeft 21 procent wel eens seksueel geweld meegemaakt en van de mannen 12 procent.

Beleid

Brancheorganisatie VGN zet het thema seksualiteit al jaren op de agenda. “Onze leden nemen seksualiteit op in alle facetten van hun beleid,” zegt Van Lamoen. De brancheorganisatie heeft dit jaar nog een praktische handreiking “Seksualiteit en seksueel misbruik” uitgebracht. Niettemin blijkt uit het onderzoek dat er nog iets valt te doen aan de praktische uitvoering in instellingen. Projectleider Van Berlo: “Slechts 46 procent van de gevraagde medewerkers weet dat geschreven beleid in de praktijk ook is uitgevoerd. De rest weet het niet of heeft de vraag niet ingevuld.”

Communiceren

Volgens Van Lamoen zijn instellingen goed bezig het beleid in praktijk te brengen. “Communicatie over seksualiteit van cliënten begint bij het opstellen van het ondersteuningsplan. Er wordt met elkaar en met het netwerk over gesproken. In de leefgroepen wordt onder andere met spellen gewerkt om met elkaar over het thema seksualiteit te communiceren. Mensen met een beperking zijn heel kwetsbaar, dat maakt dat ze snel slachtoffer zijn. Ons beleid is dat we weerbaarheid van cliënten vergroten en de kwaliteit van leven voor onze cliënten verbeteren. Seksualiteit en tegengaan van misbruik zijn daar onderdeel van.”

Interventies

“Er zijn wel interventies in de gehandicaptenzorg op het gebied van seksualiteit,” constateert ook onderzoeker Van Berlo, “maar niet duidelijk is of ze ook nut hebben en of ze worden gebruikt. Want de interventies worden niet geëvalueerd. Uit ons onderzoek blijkt dat ouders van cliënten met een verstandelijke beperking en medewerkers op de werkvloer lang niet altijd over het onderwerp seksualiteit en misbruik praten. Omdat ze niet goed weten hoe, bij wie en waar. Professionals en ouders weten vaak niet of er iets is gebeurd. Hoe vaker je over seksualiteit praat, hoe gemakkelijker het voor iedereen wordt er open over te zijn.” (Zorgvisie – Carolien Stam)

Lees ook:

Onderzoek naar misbruik verstandelijk gehandicapten

VGN: Spaar gehandicapten bij overheveling

Jorritsma vindt Wmo beter voor gehandicapten

‘Begeleiding homoseksuele gehandicapten ondermaats’