PrEP is een pil die een hiv-infectie voorkomt. Een maand lang aaneengesloten deze pillen slikken kost minimaal 7,50 euro. Daarbij komen vier soa-controles per jaar. Al met al komen de kosten van PrEP-zorg neer op ongeveer 210 euro per consult.

De meeste mensen zullen PrEP voor een paar jaar gebruiken, in perioden in hun leven dat ze veel wisselende seksuele contacten hebben. Hiv is daarentegen een ongeneeslijke aandoening. Een leven lang hiv kost de maatschappij 500.000 euro, wat vergoed wordt via de Zorgverzekeringswet.

Kosteneffectief

‘Wij hebben een schatting gemaakt van de kosteneffectiviteit van PrEP en als je alleen de medicijnen en zorgkosten rekent is PrEP niet alleen kosteneffectief maar zelfs kostenbesparend’, vertelt Marc van der Valk, hoogleraar hiv-behandeling bij het Amsterdam UMC in de podcast ‘Uitgedokterd: hiv’. ‘En dan hebben we nog niet eens de sociaaleconomische schade van een hiv-diagnose meegerekend, zoals verloren arbeid en psychologische zorg.’

Toegang PrEP

In België, Frankrijk en Duitsland wordt het middel al (deels) vergoed, maar in Nederland hebben we sinds 2019 beperkte toegang tot PrEP. In dat jaar startte een pilot bij de GGD’en voor een beperkt aantal mensen, dus vergoed via de Wet publieke gezondheid. 6.500 mensen die regelmatig bij de GGD’en kwamen voor een soa-test kregen toegang tot PrEP-zorg. In 2020 is dat aantal verhoogd naar 8.500.

In de tussentijd is het aantal mensen dat graag PrEP wil gebruiken enorm gegroeid. Hoewel niet alle GGD’en exacte wachtlijsten bijhouden, wachten er nu naar schatting tussen de 2.000 en 3.000 menen op een plekje binnen de PrEP-pilot.

Voorvechters van hiv-bestrijding en hiv-behandelaren dringen aan op een verruiming van de regeling. De minister van Volksgezondheid, Ernst Kuipers, liet voor de zomer weten dat hij geen ruimte heeft op zijn begroting om de PrEP-zorg uit te breiden. De pilot kost nu 26 miljoen. Een verruiming naar 9.500 zou het Kabinet ongeveer 4 miljoen extra kosten.

Motie

Maar bij dat antwoord lieten Kamerleden Wieke Paulusma (D66) en Corrine Ellemeet (GroenLinks) het niet zitten. Ze dienden een motie in waarin ze de minister verzoeken dat hij moest uitzoeken hoe PrEP-zorg onderdeel kan worden van het reguliere zorgaanbod als de tussenevaluatie van de PrEP-pilot laat zien dat PrEP kosteneffectief is en effectief nieuwe hiv-infecties voorkomt. De motie werd met een meerderheid aangenomen.

Aantal nieuwe hiv-infecties daalt

De verwachting is dat de tussenevaluatie een positief resultaat laat zien van de pilot. Ten eerste om dat de kosteneffectiviteit al in meerdere landen is aangetoond. Ten tweede wijzen de meest recente cijfers van Stichting hiv monitoring van november dit jaar erop dat het aantal recente hiv-infecties onder de doelgroep van de PrEP-pilot is gedaald ‘We zien dat deze mannen zich blijkbaar effectief beschermen tegen hiv met PrEP’, constateert Van der Valk, die naast hoogleraar ook de voorzitter van Stichting hiv monitoring is.

Zelfredzaamheid

Het CDA stemde tegen de motie. Joba van der Berg gaf daarvoor de verklaring dat het IZA uitgaat van zelfzorg en eigen verantwoordelijkheid van de patiënt. Als mensen geen hiv willen krijgen, moeten ze maar een condoom gebruiken. Dat is een heel goedkoop, niet-medisch, effectief middel tegen hiv.

Condooms

Van der Valk zegt hierover: ‘Condooms werken inderdaad goed om een hiv-infectie te voorkomen – als je ze gebruikt. We voeren al sinds de jaren ’80 campagne voor het gebruiken van condooms. De cijfers van nieuwe hiv-besmettingen en andere positieve soa-tests laten zien dat niet iedereen altijd een condoom gebruikt. PrEP kan je innemen ver voor de daad. Condooms moet je in het moment gebruiken. Kennelijk lukt dat laatste niet iedereen altijd.’

Reguliere zorg

Het breder verstrekken van PrEP roept tevens een discussie op: via welke regeling dan? Het CDA interpreteert het voorstel van Paulusma en Ellemeet als voorstel om PrEP in de zorgverzekeringswet op te nemen. De vraag is of het passend is om een preventief middel op te nemen in een wet die bedoeld is voor zorg, en niet voor preventie. Paulusma vindt haar opdracht aan de minister breder: ‘Ik ben benieuwd wat zijn voorstel is aan de Kamer. Het is goed denkbaar dat PrEP via verschillende wegen in de reguliere zorg komt. Daar reken ik de zorgverzekeringswet bij, maar ook de GGD’en en de huisartsen.’

Het ministerie van VWS laat weten dat Kuipers naar verwachting medio januari met een reactie op de motie komt. Tot die tijd zal hij geen uitspraken doen over PrEP-zorg.