De afbouw van de directie Zorg bij de Autoriteit Consument en Markt (ACM) zet de deur wagenwijd open voor een nieuwe fusiegolf in de zorgsector, schreef Zorgvisie naar aanleiding van een interview met Wim Groot, hoogleraar gezondheidseconomie. De krimp bij de ACM is een direct gevolg van bezuinigingen van PVV-minister Fleur Agema van VWS, want zij maakt een einde aan een subsidie aan de ACM. “Voor een minister die voor streekziekenhuizen op de bres wil springen, zijn de bezuinigingen op de ACM een merkwaardig besluit”, zei Groot, die een fusiegolf voorziet.

Minder toezicht, fusiegolf?

Een kleine minderheid van de 45 mensen die reageerden op de poll is het eens met de stelling: ‘Het is prima dat Agema bezuinigt op de mededingingswaakhond ACM en de deur wagenwijd openzet voor een nieuwe fusiegolf’.

Schaarste en concurrentie

Opvallend is dat onder de 20 voorstanders van de stelling veel zorgbestuurders zitten. Een bestuursvoorzitter van een groot topklinisch ziekenhuis wijst erop dat er door schaarste aan zorgpersoneel voor een groot deel van de zorg nauwelijks nog marktwerking is. “Momenteel is het niet meer geld en volume en de daarvoor vereiste concurrentie de belangrijkste beheers parameter maar beschikbaarheid van personeel en terugdringen van wachtlijsten. Er is dus een overaanbod aan zorg waarbij concurrentie en mededinging geen rol meer hebben. Zorgverzekeraar en aanbieder moeten nu meer en meer samen optrekken. Ook heeft de zorgverzekeraar voldoende tools en benchmarkgegevens om de markt in bedwang te houden en de zorg betaalbaar.”

Samenwerking

De zorgbestuurders vinden dat ze meer moeten samenwerken en vinden toezichthoudende partijen daarbij een last. “Laten we eerlijk zijn: al die toezichthoudende organen doen eigenlijk niet (goed) waartoe ze zijn opgericht”, zegt een andere ziekenhuisbestuurder. “Het zijn juist deze soort partijen welke de kosten in de zorg zo sterk laten toenemen, zoals al aangetoond is. Steeds meer mensen die aan de zorg in plaats van in de zorg werken. Met als gevolg tekorten in de zorg voor goede zorginhoud, bezuinigen op goede zorg, teleurgestelde (vaak eerder zeer bevlogen) professionals, die de zorg verlaten. Dus prima om te bezuinigen op dit soort partijen: ze voegen zeer weinig tot niks toe.”

Volumenormen

“Er is op zich niks mis met grotere ziekenhuizen”, vindt een hoogleraar bestuur en beleid van de gezondheidszorg. “We hebben al zoveel fusiegolven gehad dat de volgende er wel bij kan. Wat wel een rol speelt natuurlijk is dat betere regionale zorgsturing op het zorgaanbod nodig is.” Hij wijst ook op een andere kracht achter ziekenhuisfusies. “Een mogelijk nieuwe fusiegolf wordt vooral veroorzaakt door die nieuwe eisen van de wetenschappelijke verenigingen en de verzekeraars. Passende zorg heet dat dan. Totdat hij is weg gefuseerd.”

Streekziekenhuizen

De gevolgen voor streekziekenhuizen van een mogelijke fusiegolf worden verschillend ingeschat. “Dit soort acties zet de deur open naar ongebreidelde en ondoordachte overnames en uitholling van de zeer cruciale streekziekenhuizen in het Nederlandse zorglandschap”, zegt een lid raad van toezicht. Een bestuurder van een ouderenzorgorganisaties ziet fusies juist als redding: “Streekziekenhuizen kunnen ook (juist) in een fusie blijven bestaan. Veel fusie ziekenhuizen houden kleine locaties open voor toegankelijkheid.” Dat vindt ook een manager in een ziekenhuis: “De streekziekenhuizen zijn niet overeind te houden zonder fusies en het wordt tijd dat we de zorg niet meer als ‘ gewone’ markt bezien want dat is het niet.”

Nadelen schaalgrootte

Tegenstanders (25 mensen) van de stelling, wijzen op de nadelen van schaalgrootte. “De werkvloer komt verder van de besturing af te staan. Lange lijnen zorgen ervoor dat aansturing lastiger wordt en dus minder adequaat gereageerd kan worden op zaken die in een organisatie spelen”, vindt een beleidsmedewerker in de ouderenzorg. “Hoe groter, hoe meer afstand in alle haarvezels van een organisatie en dat is precies wat de zorg nog verder zal verzwakken, zorgpersoneel gedijt niet in afstandelijke processen”, vindt een thuiszorgmedewerker. “Van een ziekenhuisfusie is zelden iemand beter geworden. Langere lijnen, meer bureaucratie en stroperigheid, minder efficiënt, duurder en patiëntonvriendelijker”, aldus een medisch specialist.

Fuseren is drama

Fuseren gaat alleen maar voor problemen zorgen, vindt een bestuursvoorzitter in de thuis: “Fuseren in deze tijd gaat een drama worden. We moeten juist toe naar een beter en stevigere controle waakhonden. Iedereen in de zorg wil iets anders, maar tot nu toe geeft dat ook meer onduidelijkheid en chaos.” “Op de woelige zorgzee, zijn nog meer, weinig flexibele, mammoettankers niet gewenst!”, vindt een manager sociale innovatie in de ouderenzorg.