Zorg in zuiltjes is niet goed voor de patiënt, stelt Andrée van Es terecht op Zorgvisie.nl. Het gaat in dit geval om ziekenhuiszorg buiten de muren van het ziekenhuis samen met wijkverpleging en huisartsen. Ziekenhuisverplaatste zorg, substitutie naar de eerste lijn, integrale zorg, vbhc, het zijn verbeteringen waar zorgaanbieders mee bezig zijn en wat voor ziekenhuizen in ieder geval bittere noodzaak is gezien de druk op de zorgcontractering, als gevolg van het hoofdlijnenakkoord. Het probleem is echter dat die zuiltjes of silo’s niet zomaar zijn afgebroken. Partijen zoals ziekenhuizen, msb’s, huisartsen en thuiszorginstellingen hebben vanuit de huidige bekostiging hun bestaande belangen en prikkels, en handelen daarnaar. In een rapport van de RVZ uit 2006 is in dat kader ook reeds geconcludeerd dat dit diffusie van innovaties in de weg staat. Zorg op de juiste plek komt daardoor moeizaam van de grond waardoor de kostendruk voor de kleine ziekenhuizen steeds groter wordt. blijkt uit de BDO-benchmark. De faillissementen van MC Slotervaart en de MC IJsselmeerziekenhuizen bevestigen dit beeld.

HMO-achtige constructies

De oplossing voor dit probleem is, naast het introduceren van populatiebekostiging voor specifieke doelgroepen, het toestaan van constructies à la health maintenance organizations (HMO), organisatievormen waarin zorgaanbieders en zorgverzekeraars samen onderdeel zijn van dezelfde coöperatie. Het voordeel van zo’n HMO-achtige constructie is dat de prikkels gelijkgericht worden. Op dit moment hebben ziekenhuizen, msb’s en zorgverzekeraars hetzelfde belang bij een doelgroep of een regio, maar moeten zij onderhandelen alsof zij tegengestelde belangen hebben. Het brengt enorme transactiekosten met zich mee en leidt voor het hoofdlijnenakkoord tot onvoldoende zorgvernieuwing in het licht van immer stijgende kosten van medicatie, implantaten, ict en personeel.

Clalit in Israël

Dat HMO-achtige constructies uiterst effectief kunnen zijn, bewijst Clalit in Israël. Professor Ran Balicer en professor Jacob Yahav geven tijdens mijn bezoek aan dat innovaties veel sneller geïmplementeerd kunnen worden in een situatie waarin zorgaanbieders en zorgverzekeraar onderdeel zijn van dezelfde moederorganisatie. Er zijn minder silo’s die in de weg staan. Het doel van de organisatie is ‘to preserve health for it’s population’, en niet het in stand houden van bestaande silo’s. Hun hoge output in relatie tot hun veel beperktere budget bewijst hun stellingname.

Vitaal Vechtdal is goed voorbeeld

In Nederland is Vitaal Vechtdal een voorbeeld van een HMO-achtige constructie die nadrukkelijk tot doel heeft gezondheid van een populatie te bewerkstelligen. Wellicht kan dit ook een oplossing zijn voor de situatie in Flevoland. Zorgverzekeraars hebben geen belang bij het in stand houden van ziekenhuizen, zegt Wim Groot op 24 oktober tegen Zorgvisie, maar zij hebben wel een belang bij het in stand houden van doelmatige en kwalitatief hoogwaardige zorg voor hun populatie. In dat kader, en lerend van de prestaties van Clalit, zou het innovatief zijn voor Flevoland als enkele zorgverzekeraars samen een joint-venture of coöperatie zouden opzetten voor het laten uitvoeren van de ziekenhuiszorg in Flevoland, met MC Spijkenisse als haalbaar voorbeeld. Zorg op de juiste plek komt op deze wijze veel sneller van de grond. De wetgeving staat het in ieder geval niet in de weg! Never waste a good crisis.

Joost Zuurbier is senior consultant en partner bij Q-Consult Zorg, en programmaleider van de leergang Financieel Bestuur in de Zorg bij het Erasmus Centrum voor Zorgbestuur.