Hoe ouder we worden, hoe vaker we de oudere medemens benaderen als doelgroep. Als groep mensen met ‘problemen’ en niet meer als unieke individuen met eigen verhalen, verlangens en talenten.

50%

De harde cijfers: de helft van de ouderen voelt zich eenzaam.

Die verschuiving zien we pijnlijk terug in de cijfers van het Nationaal Ouderenonderzoek 2025 van het Nationaal Ouderenfonds. De helft van de ouderen in Nederland voelt zich eenzaam. En 1 op de 5 zelfs ernstig eenzaam. Dat gaat veel verder dan het fysiek alleen zijn. Het is de ervaring van niet écht gezien of uitgenodigd worden. Het gevoel buitengesloten te raken uit een samenleving waar je nog volop deel van wilt uitmaken.

Hoe kom ik er?

Een belangrijke conclusie uit het onderzoek is dat 32 procent van de ouderen nooit een ontmoetingsplek bezoekt. Geen buurthuis, sportclub of culturele activiteit, terwijl bijna net zo veel (29 procent) aangeeft dit wél heel graag te willen. Het probleem is dus niet een gebrek aan behoefte, maar een tekort aan uitnodiging en mogelijkheden.

We denken te snel dat dit om groot beleid of omvangrijke voorzieningen gaat, maar vaak is het tegenovergestelde waar. Een klein gebaar kan het verschil maken: iemand meevragen naar een culturele activiteit (31 procent), een telefoontje of bezoek brengen (39 procent) of samen een buurtactiviteit organiseren (30 procent). Het klinkt eenvoudig, en dat is het ook. Maar het werkt.

‘Ik wil niemand tot last zijn’

Opvallend is ook hoe vaak ouderen in het onderzoek aangeven dat ze “niet tot last willen zijn”. Die houding is begrijpelijk, maar schrijnend tegelijk: het betekent dat waardevolle kennis, levenservaring en talent ongebruikt blijven. In een samenleving die sterk focust op productie en jongere generaties, krijgt de stem van ouderen te weinig erkenning. Dat gebrek aan waardering en zingeving blijkt een voedingsbodem voor eenzaamheid. Het zogenaamde seniorisme, het idee dat je er als oudere niet meer toe doet, ligt hier nadrukkelijk op de loer.

De impact van ontmoeten en bewegen

Toch is het beeld niet alleen somber. 44 procent van de ouderen geeft aan dat nieuwe mensen ontmoeten hun leven verrijkt en dat zij zich daardoor beter voelen. Er zijn dus volop kansen om verbinding te maken: sportlocaties voor senioren, buurthuizen, buurtbankjes of simpelweg samen wandelen. Bewegen en sociaal contact zijn bewezen bepalend voor het fysieke én mentale welzijn. En er is nog een bijkomend voordeel: een samenleving die eenzaamheid actief tegengaat, bespaart daarmee ook op de groeiende zorgkosten.

Doe mee

De vraag is dus niet óf we iets moeten doen, maar hoe we dat samen gaan vormgeven. Want uiteindelijk gaat dit ook over onszelf. Wij zijn de generatie die straks oud zal zijn. Hoe willen wij dat de samenleving er dan uitziet? Het antwoord begint nu, met de manier waarop we omgaan met ouderen van vandaag.

Het programma Een tegen Eenzaamheid van VWS zit in op het verminderen van eenzaamheid in de samenleving door samenwerking tussen overheid, kennisinstellingen en organisaties te stimuleren. Verandering begint ook bij onszelf, bij je eigen kleine gebaar. Een uitnodiging, een praatje, een wandeling.

Eenzaamheid hoeft niet.

Met de verkiezingen in aantocht is er weer een kans om verder te kijken. De keuzes die we maken, in het stemhokje én in ons dagelijks leven, bepalen hoe zorgzaam en verbonden onze samenleving in de toekomst zal zijn.

Door Kirsten Andres, directeur Nationaal Ouderenfonds